A Computational analysis of information structure in Turkish

Abstract

öz TÜRKÇE'DE BİLGİ YAPISININ BERİMSEL ÇÖZÜMLEMESİ Yılmaz Bican, Filiz Master, Bilişsel Bilimler Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Bilge Say Ortak Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Ümit Deniz Turan Ocak 2001, 116 sayfa Bu çalışmanın amacı, Türkçe'de bilgi yapısının hem dilbilim açısından hem de bilgi işlemsel olarak incelenmesidir. Tez, Türkçe'de bilgi yapısı birimleri olan konu ve odağın özelliklerinin, bir grup doğal veri üzerinde istatistiksel olarak elde edildiği deneysel bir çalışmayı içermektedir. Bu sonuçlar, çözümselliğinin kontrol verisi üzerinde sınandığı bir gerçekleştirmeye yansıtılmıştır. Gerçekleştirme, konuşmacıların bilgi depolarının bir benzetimi ve diyalog oluşturucular veya çeviri sistemleri gibi doğal dil işleme uygulamalarında kullanılabilecek olası bir parçadır. Ayrıca, bu çalışma bilgi yapısı birimlerinin berimselliğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: bilgi yapısı, konu, odak, Türkçe iv

ABSTRACT A COMPUTATIONAL ANALYSIS OF INFORMATION STRUCTURE IN TURKISH Yılmaz Bican, Filiz M. S., Department of Cognitive Science Supervisor: Assist. Prof. Dr. Bilge Say Co-Supervisor: Assist. Prof. Dr. Ümit Deniz Turan January 2001, 116 pages The purpose of this study is to investigate the information structure in Turkish both linguistically and computationally. The thesis includes an empirical study where properties of information structure units in Turkish, namely topic and focus, are obtained statistically from a collection of naturally-occurring data. These results are reflected to an implementation which tests the analyticity of the results on a control data. The implementation is a simulation of the knowledge-stores of speakers and a possible part of future Natural Language Processing applications, as well as a demonstration of the computability of information structure units. Keywords: information structure, topic, focus, Turkish ui