Dispers boyarmaddelerle boyanmış tekstil materyallerinin renk haslık özelliklerinin iyileştirilmesi

Abstract

Poliester, tekstil endüstrisinde kullanılan en önemli sentetik liftir. Boyama işlemi basit olmasına rağmen boyama işlemi ardından bir redüktif yıkama işlemi gerektirmektedir. Çünkü çözeltideki boyarmaddelerin bir kısmı lif içine nüfuz edememektir. Yüzeyde tutunan bu boyarmaddeler, kumaşın renk haslık değerlerini düşürmektedir. Haslık değerlerini artırmak için yapılan redüktif yıkama işleminde farklı kimyasallar kullanılmakta olup, en yaygın kullanılanı sodyum ditiyonit (sodyum hidrosülfit) indirgen maddesidir. Günümüzde yeni bir kimyasal madde daha satışa sunulmuş olup, bu kimyasal, sodyum borhidrür esaslıdır ve eski indirgeme maddelerine alternatif olarak geliştirilmiştir.Bu çalışmada, %100 Poliester kumaş, CI Disperse Orange 29, CI Disperse Blue 291, CI Disperse Red 50, CI Disperse Blue 79:1, CI Disperse Red 82, CI Disperse Violet 77, CI Disperse Blue 56, CI Disperse Blue 354 boyarmaddeleri ile çektirme yöntemine göre %3 renk şiddetinde boyanmıştır. Her bir boyarmadde ile dörder adet boyama yapılmış olup, her bir numune sodyum ditiyonit, tiyoüredioksit ve sodyum borhidrür ihtiva eden Sera Con C-Bor (Dystar) indirgen maddeleri ile boyama sonrasında redüktif yıkama işlemleri gerçekleştirilmiştir.Materyallerin renk ölçümleri reflektans spektrofotometresinde yapılmıştır. Boyanmış materyallere yıkama ve sürtünme haslığı testleri uygulanmıştır. Boyanmış ve redüktif yıkama işlemi yapılmış numuneler ile redüktif yıkama işlemi yapılmamış numunelere ait özellikler karşılaştırıldığında; sürtme haslıkları tüm boyamalarda yüksek çıkmıştır. 40ºC' da yapılan yıkama haslığında, indirgen maddelerle yıkaması yapılmamış kumaş ve indirgen maddelerle yıkaması yapılmış kumaşların değerleri birbirine yakın ve yüksek çıkmıştır; 60ºC' da yapılan yıkama işleminde, özellikle indirgen maddeler ile yıkaması yapılmamış kumaşların değerleri düşüktür. Sodyum borhidrür ihtiva eden madde ile yıkaması yapılmış kumaşların değerleri ise diğer indirgen maddelerle yıkaması yapılmış kumaşların değerlerine göre daha yüksektir.

Polyester is the most important synthetic fibre used in the textile industry. Although dyeing process is easy, it requires a reductive washing treatment after dyeing, because some of the dyes in the solution cannot penetrate into fibre. These remaining dyes reduce fastness values of the fabric. In the reductive cleaning process to increase fastness values, different chemicals can be used, however, the most common of which is sodium dithionite. Today a new chemical is available on the market, and this chemical is boron-based sodium borohydride and it can be used as an alternative to other reductive substances.In this study, 100% polyester fabric was dyed with CI Disperse Orange 29, CI Disperse Blue 291, CI Disperse Red 50, CI Disperse Blue 79:1, CI Disperse Red 82, CI Disperse Violet 77, CI Disperse Blue 56, CI Disperse Blue 354 with a colour strength of 3% by exhaustion dyeing method. The dyeing process was carried out four times with each dye and after the dyeing processes the reductive clearing processes were carried out with sodium thiourea dioxide, sodium borohydride and sodium dithionite. The colour measurements of the materials were performed using a reflectance spectrophometer. The wash and rubbing fastness tests were carried out with the dyed materials. When the fabrics both dyed and subjected to reductive clearings and the fabrics dyed but not subjected to the reductive clearing were compared with each other, it was found that the rubbing fastnesses were very good for all samples. As far as the wash fastness results at 40°C are concerned, the values of the fabrics washed with the reductive materials and the fabrics not washed with any reductive chemicals were high or similar, but at wash fastness tests conducted at 60°C, the values of the fabrics not washed with any reductive processes were relatively low. On the other hand, the values of the fabrics washed with a reductive clearing baths comprising sodium borohydride were much better when compared with the values of the fabrics washed with the other reductive substances.