İnşaat işyerlerinde risk değerlendirmesinin bulanık mantık yöntemi ile modellenmesi: Bir fabrika örneği

Abstract

Son yıllarda ülkemizde meydana gelen iş kazalarındaki artışlar nedeniyle iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili uygulamalar önem kazanmıştır. 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu ve çıkarılan yönetmelikler, risk analizi gibi bir takım uygulamaları zorunlu hale getirmiştir. Riskleri ve bu risklerin olumsuz sonuçlarını en aza indirgemek için risk değerlendirmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Risk değerlendirmesi iş kazalarının nedenlerini bulmak ve bu nedenleri ortadan kaldırmak amacıyla yapılan bir analiz türüdür. İnşaat sektöründeki büyüme ve gelişmeler ile birlikte meydana gelen kazaların sayı ve şiddetlerinin diğer sektörlere kıyasla daha fazla olması nedeniyle bu sektörde güvenliğin arttırılmasına duyulan ihtiyaç giderek önem kazanmaktadır. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan 'İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği' gereğince iş yerlerinde risk değerlendirmesi zorunlu hale getirilmiştir.Bu tez çalışmasının amacı, risk değerlendirme yöntemlerini araştırıp genel çerçevede ortaya koymak, bulanık mantık kavramı ve bulanık kümeler teorisi esas alınarak risk skorları elde etmek, risk değerlendirmesi yaparken hangi yöntemin daha kullanılabilir olduğunu tespit etmek ve risk değerlendirmesini Matlab programı bulanık çıkarım sistemi ile değerlendirmektir. Ayrıca çalışmada bulanık mantık yönteminin diğer geleneksel yöntemlere göre riskler hiyerarşisi oluşturmada daha iyi bir sonuç verip vermediğinin belirlenmesi amaçlanmaktadır.Bu tez çalışmasında; özellikle inşaat sektöründe yaygın olarak kullanılan 3 farklı risk değerlendirme yöntemi belirlenmiş ve geleneksel risk değerlendirmeleri yapılmıştır. Bu yöntemler; 'L Tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi, Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi ve Hata Türü Etkileri Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi' dir. Üç farklı yöntem uygulanması sonucunda ayrı ayrı elde edilen risk öncelik skorları Matlab program ortamında bulanık mantık yaklaşımı ile analiz edilerek bu 3 risk değerlendirme yöntemini kapsayan tek sonuç ve tek bir risk önem derecesi elde edilmiştir. İkinci adımda her 3 yöntem kendi içerisinde Matlab program ortamında bulanık mantık yaklaşımı ile analiz edilerek 3 ayrı bulanık risk skoru elde edilmiştir. Üçüncü adımda ise 3 yöntemde ayrı ayrı elde edilen bulanık skorlar Matlab program ortamında tekrar bulanık mantık yaklaşımı ile analiz edilerek bir sonuç elde edilmiştir. Bu sayede fabrikadaki tüm riskler için risk hiyerarşisi elde edilmiştir. Bu çalışmadaki risk değerlendirme uygulamaları diğer inşaat işyerleri içinde örnek kabul edilebilir.

Occupational health and safety practices have gained importance due to the increase in occupational accidents in our country in recent years. Occupational health and safety law no. 6331 and the regulations enacted have made certain applications such as risk analysis compulsory. Risk assessment is needed to minimize risks and the negative consequences of these risks. Risk assessment is a type of analysis conducted to find and eliminate the causes of occupational accidents. The need for increasing security in this sector is gaining importance as the number and severity of accidents occurring with the growth and developments in the construction sector are higher than other sectors. In accordance with the Occupational Health and Safety Law No. 6331 and the 'Occupational Health and Safety Risk Assessment Regulation enacted on the basis of this law, risk assessment is made compulsory in the workplaces.The main purpose of this thesis is to investigate the risk assessment methods and put them in the general framework,to obtain risk scores based on fuzzy logic concept and fuzzy set theory, to determine which method is more useful when performing a risk assessment and to evaluate risk assessment with Matlab program fuzzy inference System. In addition, it is aimed to determine whether fuzzy logic method gives a more detailed result in creating a hierarchy of risks compared to other traditional methods.In this thesis; especially 3 different risk assessment methods, which are commonly use d in the construction sector, were identified and traditional risk assessments were conducted. These methods; 'L Type Matrix Risk Assessment Method, Fine-Kinney Risk Assessment Method and Error Type Effects Analysis Risk Assessment Method'. As a result of the application of three different methods, the risk priority scores obtained separately were analyzed with fuzzy logic approach in Matlab program environment and a single result and a single risk significance covering these 3 risk assessment methods were obtained. In the second step, all 3 methods were analyzed by using fuzzy logic approach in Matlab program environment and 3 different fuzzy risk scores were obtained. In the third step, fuzzy scores obtained in 3 different methods were analyzed again with fuzzy logic approach in Matlab program environment and a result was obtained. In this way, the risk hierarchy is obtained for all risks in the factory. The risk assessment practices in this study can be considered as examples in other construction workplaces.