Tedavisi tamamlanmış erken evre kanser hastalarında fiziksel aktivite ve beslenme özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı; tedavisi tamamlanmış erken evre meme ve kolorektal kanser hastalarında onkolojik tanı öncesi ve tedavi sonrası fiziksel aktivite ve beslenmeye dikkat çekmektir. Çalışmaya Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Onkoloji Bölümü ve Aydın Atatürk Devlet Hastanesi Onkoloji Bölümünde tedavileri tamamlanan ve kontroller için gelen 181 kişi (43 erkek, 138 kadın) gönüllü olarak katılmıştır. Fiziksel aktivite ve beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi için çalışmada nicel yüz yüze görüşme tekniği uygulanmıştır (formel görüşme). Nicel görüşme tekniği için ilgili literatürden ve uzman hekim görüşlerinden yararlanılarak 2 bölümden oluşan toplam 21 madde hazırlanmıştır. (demografik bilgiler: 9, tanı öncesi ve tedavi sonrasında fiziksel aktivite hakkında 8, beslenme hakkında 4 madde). Hastanın tümör tipi, tanı tarihi, tedavi şekli ve tarihi, ilaçlar gibi bilgiler takip eden hekimler tarafından sağlanmıştır. Bütün istatistik analizler bilgisayar ortamında SPSS 16.0 istatistik paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistik bağımlı ve bağımsız gruplarda t testi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 52,19±8,7 yıl, kilo ortalaması 72,46±11,9 kg, BKİ ortalaması 26,98±5,0 şeklindedir. Kanser tanıları 124 meme (% 68,5), 57 kolorektal kanser (% 31,5) şeklindedir. Hastaların % 4,4'ü 1. Evrede, % 76,2'si 2. Evrede ve % 19,3'ü 3A evresindedir. Tanı koyulması ile cerrahi operasyon arasında geçen süre ortalama 42,64±5,7 gündür. Hastaların takip süresi 1 ile 11 yıl arasında değişmektedir (3,93±2,1 yıl). Hastaların tümü opere edilmiş olup, % 54,7'si hem kemoterapi hem radyoterapi almıştır. OTÖ hiç fiziksel aktivite yapmayanların oranı % 74,6 iken TS bu oran % 32,6'dır (t= -10,832, p<0,05). OTÖ ve TS fiziksel aktiviteye katılım bakımından cinsiyet farkına rastlanmamıştır (OTÖ; Ki kare=[X2]=0,139, p>0,05, TS; Ki kare=[X2]=0,143, p>0,05). OTÖ ve TS en çok tercih edilen FA türü yürüyüştür. OTÖ hafif şiddette egzersiz tercih edilirken TS orta şiddette egzersiz yapanların sayısı artmıştır. OTÖ ve TS en çok belirtilen fiziksel aktivite engelleri vakit olmaması ve fiziksel aktiviteyi sevmiyor olmalarıdır. Beslenmede ise TS sebze- meyve ağırlıklı beslenme, öğün sayısı ve sağlıklı pişirme tercihi artmıştır. Çalışma sonuçları TS hastaların daha sağlıklı yaşamaya çalıştıklarını ancak özellikle fiziksel aktivite düzeyinin yetersiz olduğunu göstermiştir. Kanserden kurtulanlarda fiziksel aktivite düzeyinin artırılması kanserle mücadelenin standart bir parçası haline getirilmelidir.

The main aim of this study was to getting attention physical activity (PA) and healthy nutrition among breast and colorectal cancer survivors. Totally 181 cancer survivors (43 male, 138 female) voluntarily participated in this study from Training and Research Hospital of University of Muğla Sıtkı Koçman and Aydın Atatürk Hospital. The study was carried out using a `face to face interview technique`. The questionnaire applied to the patients includes questions for general information and to determine nutritional status and physical activity level of the patients (totally 21). The patient's tumor type, date of diagnosis, type of treatment and the date and drugs was provided by physicians. All statistical analyses were carried out with SPSS Version 16.0. Descriptive data were summarized as means with standard deviations or percentages, and differences were tested using dependent/independent samples t-tests. The mean age of patients participating in the study was 52,19±8,7 years, mean weight was 72,46 ± 11,9 kg and mean BMI was 26,98 ± 5,0.124 patients diagnosed with breast cancer (68,5%) and 57 patients diagnosed with colorectal cancer (31,5). 4.4% of patients in Stage 1, 76,2% of patients in Stage 2 and 19.3% of patients in Stage 3A. The time between diagnosis and surgery was average 42,64 ± 5,7 days. Survival ranges from 1 to 11 years (3,93 ± 2,1 years). All patients had been operated and 54,7 % of patients received both chemotherapy and radiotherapy. Patients of 74,6 % never made physical activity pre- diagnosis and 32.6% post-diagnosis (t= -10,832, p<0,05). There were no sex differences about pre- and post-diagnostic physical activity level. Most preferred pre- and post-diagnostic physical activity was walking. Mostly mentioned physical activity barriers were lack of time and dislike of physical activity. Patients' preferred healthy nutrition after treatment. In conclusion, patients trying to live healthier but their post diagnostic physical activity level clearly insufficient. Increasing physical activity levels in cancer survivors should become a standard procedure of cancer care.