Sağlık çalışanlarında kanser tarama davranışları

Abstract

Araştırma Muğla ilinin Marmaris ilçesinde Marmaris Devlet Hastanesi, Özel Ahu Hastanesi ve Özel Marmaris Yücelen Hastanesi'nde çalışan kadın sağlık çalışanlarının kanser tarama davranışlarını incelemek amacıyla yapılmıştır.Araştırmaya 230 kadın sağlık çalışanından 200 kişi gönüllü olarak katılmıştır. Kanser tarama davranışlarını belirlemek amacıyla literatür taramasından yararlanılarak oluşturulmuş anket formu kullanılmıştır. Anket formu 17'si sosyodemografik verileri, 33'ü kanser tarama davranışlarını belirlemeye yönelik 50 sorudan oluşmaktadır. Veriler, araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. İstatistiksel analiz için SPSS 20.0 programı kullanılmıştır. Elde edilen verilerin yüzdelik, ortalama değerleri hesaplanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla Ki-kare testi uygulanmıştır.Araştırmaya katılan kadın sağlık çalışanlarının yaş ortalamaları 35.9' dur. Çalışanların % 49.5' i hemşire, % 16'sı ebe, % 7.5'i doktor ve % 27'si diğer sağlık çalışanlarından oluşmaktadır. Çalışmada 20 yaş ve üzeri kadın sağlık çalışanlarının % 75.6'sının kendi kendine meme muayenesi (KKMM) yaptığı, % 31'inin klinik meme muayenesi (KMM) yaptırdığı, 40 yaş ve üzeri sağlık çalışanlarının % 55.1'inin mamografi çektirdiği belirlenmiştir. Otuz yaş ve üzeri kadın sağlık çalışanlarının % 58.8' inin pap-smear testi yaptırdığı, % 9.2'sinin human papilloma virüs (HPV) testi yaptırdığı tespit edilmiştir. Çalışanlardan 50 yaş ve üzeri grupta olanların % 16.7' sinin gaitada gizli kan (GGK) testi yaptırdığı, yine 50 yaş ve üzeri olanlarda kolonoskopi yaptıran sağlık çalışanının olmadığı ortaya çıkmıştır.Yirmi yaş ve üzeri kadın sağlık çalışanlarından en fazla ebelerin (% 90.6) KKMM yaptığı (p<0.05), çalışma yılına göre 21 yıl ve üzeri çalışanların ve medeni duruma göre dul/boşanmış olanların daha fazla KKMM yaptığı belirlenmiştir (p<0.05). Yirmi yaş ve üzeri kadın sağlık çalışanlarından en fazla ebelerin (% 43.8) KMM yaptırdığı (p˃0.05), çalışma yılına göre, 21 yıl ve üzeri çalışanların (% 59.6), medeni duruma göre dul/boşanmış olanların, çocuk sahibi olma durumuna göre de çocuğu olanların daha fazla KMM yaptırdığı ortaya çıkmıştır (p<0.05). Kırk yaş ve üzeri çalışanlardan en fazla ebelerin (% 73.7) mamografi çektirdiği (p˃0.05), çalışma yılına göre, 21 yıl ve üzeri çalışanların (% 64.7) (p<0.05) ve medeni duruma göre bekarların çoğunlukla mamografi çektirdiği belirlenmiştir (p˃0.05).Otuz yaş ve üzeri çalışanlardan hemşirelerin ve medeni duruma göre de evlilerin çoğunlukla pap-smear testi yaptırdığı belirlenmiştir (p˃0.05). Çalışma yılına göre 1-5 yıl çalışma süresi olanların daha fazla pap-smear test yaptırdığı belirlenmiştir (p<0.05). Otuz yaş ve üzeri çalışanlardan en fazla doktorların HPV test yaptırdığı belirlenmiştir (p<0.05). Çalışanlardan 1-5 yıl çalışma süresi olanların ve bekar olanların çoğunlukla HPV testi yaptırdığı belirlenmiştir (p˃0.05). Araştırma sonucunda kadın sağlık çalışanlarının KKMM yapma dışındaki kanser tarama davranışlarının oranı düşük bulunmuştur. Çalışanların meme, serviks ve kolorektal kanser erken tanı uygulama yontemleri konusunda eksikliklerinin eğitim ve danışmanlık hizmetleriyle desteklenmesi önerilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kanser tarama davranışları, meme kanseri, serviks kanseri, kolon kanseri, kadın sağlık çalışanları.

The research carried out to investigate the cancer screening behaviors of female health care workers in the The Marmaris State Hospital, The Private Ahu Hospital and The Private Yücelen Hospitalin Marmaris district of Muğla.For research 200 of 230 female health care workers participated voluntarily. Questionnaire that was derived as a result of reviewing the literature was used to determine the cancer screening behaviors. Questionnaire has 50 questions that consists 17 questions for sociodemographic data and 33 questions to determine cancer screening behaviors. Data were collected by face to face interview by researcher. For the statistical calculations SPSS 20.0 was used. The obtained data percentages, average values are calculated. Chi-square test was used to determine the relationship between variables.The average age of female health care workers who attended to the survey was 35.9. 49.5 % of them were nurses, 16 % of them were midwives, 7.5 % of them were doctors and 27 % of them occurred other health professionals. When 20 years and over female health care workers surveyed cancer screening behavior were investigated, performance rate of breast self examination was 75.6 % (n=197), performance rate of clinical breast examination was 31 % (n=197). 55.1 % (n=69) of 40 years and over female health care workers had mammography. 58.8 % (n=153) of 30 years and over female health care workers had pap-smear test and 9.2 % (n=153) of them had HPV test. 16.7 % (n=12) of 50 years and over female health care workers had fecal occult blood test and none of them (n=12) had colonoscopy.It was determined that according to the professions of 20 years and over female health care workers, the midwives (90.6 %) had the breast self examination mostly (p<0.05), according to work experience of 20 years and over workers, 21 years and older employees and according to marital status, divorced 20 years and over female health care workers had the breast self examination mostly (p<0.05). It was determined that according to the professions of 20 years and over female health care workers, the midwives (43.8 %) had the clinical breast examination mostly (p˃0.05), according to work experience of workers, 21 years and older employees (59.6 %), according to marital status, divorced 20 years and over female health care workers and the female health care workers that have children had the clinical breast examination mostly (p<0.05). It was determined that according to professions of 40 years and over workers, the midwives (73.7 %) had mammography mostly (p˃0.05), according to work experience of workers, 21 years and older employees (64.7 %) (p<0.05) and according to marital status, single workers had mammography mostly (p˃0.05). It was determined that according to theprofessions of 30 years and over workers the nurses and according to marital status of 30 years and over workers, the married workers had pap-smear test mostly (p˃0.05). According to work experience of workers, the workers that have 1-5 years work experience had pap-smear test mostly (p<0.05). According to the professions of 30 years and over workers, the doctors had HPV test mostly (p<0.05). According to work experience, the workers have 1-5 years work experience and according to marital status, the single workers had HPV test mostly (p˃0.05).As a result of research cancer screening behaviors except the breast self examination of female health care workers are found low rate. The female health care workers should be support by education and consultancy service their deficiencies about breast, servical and colorectal cancer early diagnosis practices.Key words: Cancer screening behaviors, breast cancer, servical cancer, colorectal cancer, female health care workers.