Kaya tırmanışında risk alma ölçeğinin Türkçeye uyarlanması

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı orijinali Taylor, Gould, Hardy ve Woodman (2006) tarafından geliştirilen Kaya Tırmanışında Risk Alma Ölçeği-KTRAÖ (Risk Taking in Rock Climbing Questionnaire-RTRCQ)'ni Türk kaya tırmanışı sporcularına uyarlamaktır. Ayrıca KTRAÖ'den alınan puanlarının yaş, cinsiyet, medeni durum, aktif tırmanış süresi ve algılanan gelir düzeyi gibi demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın evrenini 18-65 yaş arası, en az 1 yıllık deneyime sahip ve Yosemite Ondalık Sistemi (Yosemite Decimal System) derecelendirme sistemine göre üstten emniyetli tırmanış becerisi 5.12-5.13 seviyesinde olan kaya tırmanışı sporcuları oluşturmaktadır. Örneklemini ise; 2017 yılında Ankara da bulunan Kısakaya Boulder Evi üyeleri ve üniversiteler arası Türkiye şampiyonası yarışmalarına katılan ve çalışmaya katılmayı kabul ederek gönüllü olarak internet üzerinden oluşturulan formu eksiksiz dolduran toplam 319 (91 kadın ve 228 erkek) sporcu oluşturmaktadır. KTRAÖ'nün yapı geçerliğini belirlemek için toplam 319 gözlem maddesine faktör analizi yapılıp yapılamayacağını kontrol etmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin değerinden ve Bartlett testinden yararlanılmıştır. KMO değeri .91 olduğundan (>0.6) örneklem büyüklüğünün yeterli olduğu belirlenmiştir. Bartlett's testi Chi-Square değeri 1816,966 ve serbestlik derecesi 66 olup anlamlı (p=0.00, p<0.05) olarak bulunduğundan ölçeğin faktör analizi uygulamak için uygun olduğu kabul edilmiştir. Ölçek maddelerinin seçimi için verilere Temel Bileşenler Faktör Analizi Oblimin dönüştürmesi uygulanmış ve faktör yükü .40 ve daha büyük olan maddelerin ölçekte yer almasına karar verilmiştir. Bu kapsamda ölçekten madde çıkarılması gerekmemiştir. KTRAÖ'nün orijinalindeki tek faktörlü olduğu görülmüştür. KTRAÖ'nün iç tutarlılık katsayısı .85 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirliği için 256 sporcuya 4 hafta ara ile tekrar uygulanan ölçeğin güvenirlik test-tekrar test sonucu toplam ölçek için güvenirlik katsayısı .72 olarak elde edildiğinden istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bu bulgular KTRAÖ'nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu, Türk kaya tırmanışı sporcularının fiziksel risk alma düzeylerini ölçmede kullanılabileceğini göstermektedir. Bu örneklemde KTRAÖ'den alınan puanlar medeni durum, aktif tırmanış süresi ve kaza geçirmiş olmasına göre anlamlı şekilde farklılaşırken yaş, cinsiyet, eğitim düzeyleri ve algılanan gelir düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılaşmaya rastlanmamıştır. KTRAÖ gelecekte yapılacak araştırmalarda kaya tırmanıcılarının fiziksel risk alma düzeylerinin ölçülmesinde ve diğer değişkenlerle ilişkilendirilmesinde kullanılabilir.

The main intent for this study is to adapt Risk Taking in Rock Climbing Questionnaire-RTRCQ) developed by Taylor, Gould, Hardy ve Woodman (2006) to Turkish rock climbing athletes. It is also aimed to examine whether the scores from RTRCQ differ according to demographic characteristics such as age, gender, marital status, active climbing period and perceived income level.The universe of the study includes 18-65 year old athletes with minimum 1 year of experience in this field also has 5.12-5.13 experience level in safety climbing skill according to Yosemite Decimal System. Sampling of the study is made from 319 (91 women and 228 men) constitute athletes from 2017 Kısakaya boulder household members and participants in intercollegiate championships in Turkey which all agreed to participate in this study voluntarily and filled out the form and work created over the Internet. Study benefited from the KMO value and the Bartlett test to check whether factor analysis could be performed on a total of 319 observations or not to determine the validity of the structure of The RTRCQ. KMO value was 91(>0.6) so it was determined that the sampling size was enough. Barrett's test Chi-Square value was 1816,966 and degrees of freedom was 66 and it was the calculations were significant (p=0.00, p<0.05) so the scale was accepted to be appropriate for factor analysis. Basic Components Factor Analysis Oblimin transformation was applies to the data for the selection of scales and it was decided to include the items with factor load of .40 and larger on the scale. In this context, it was not necessary to remove the substance from the scale. It seen that RTRCQ is the only factor like the original one. Internal consistency coefficient of RTRCQ calculated as .85. The test-retest have been applied to 256 athletes with 4 weeks interval for test reliability, test scale reliability coefficients were .72 for the reliability coefficient for the total scale of the test-retest and all of these results were considered meaningful. These results show that RTRCQ is a valid and reliable measurement tool and can used to measure Turkish rock climbing athletes risk taking levels. In this sampling the scores obtained from the RTRCQ shows that there are differ meaningfully in scores when you look it from marital status, active climbing duration and accident perspectives while there is no change meaningfully when you look it from age, gender, educational level and perceived income level variables perspectives. RTRCQ can be used for future experiments with the rock climbers physical risk taking level measurements and attribution of risk taking level measurements with the variables.