Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik tüketim bilinci ve davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Artan nüfus, sanayileşme ve duyarsız tüketim sonucunda bozulan ekolojik denge beraberinde birçok sağlık problemi getirmektedir. Çevre ve çevre sorunlarının olumsuz sonuçları ile ilgili ortaya çıkan problemler en çok genç nesilleri etkilemektedir. Gelecek kuşaklara daha yaşanılır bir çevre bırakmak için günümüzde nüfusun önemli bir kesimini oluşturan öğrencilerin, doğaya ve çevreye yönelik sorumlu ve bilinçli tüketiciler olarak yetişmesi, çevreye yönelik koruyucu davranışlar sergilemesi ve diğer bireylere örnek olmaları oldukça önemlidir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik tüketim bilinç ve davranışları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini, Maltepe Üniversitesi'nde 2018-2019 eğitim-öğretim yarıyılı güz döneminde öğrenim gören tüm Fakülte/Yüksekokul ve Meslek Yüksek Okullarındaki toplam 8958 öğrenci oluşturmaktadır. Tabakalama örnekleme ile 255 öğrenci çalışmaya alınmıştır. Veriler `Sosyo-Demografik Özellikler Formu`, `Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği` ve `Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği` aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS 22.0 paket programında veri tabanı oluşturularak ortalama, yüzde dağılımları, bağımsız gruplarda t testi, One Way ANOVA ve ileri analizde Post Hoc Scheffe ve LSD testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Yanılma düzeyi olarak alpha p=0,05 olarak alınmıştır. Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeğinden alınan puanların artması katılımcıların tüketici olarak çevre bilinçlerinin yüksekliğine, puanların azalması ise bilinçsiz tüketici olmaya işaret etmektedir. Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeğinden alınan puanların artması daha fazla çevresel davranışların sergilendiğini, puanların azalması ise daha az çevresel davranışların sergilendiğini göstermektedir.Bulgular: Araştırmaya alınan öğrencilerin %53,9'u kız, %48,9'u 21-23 yaş grubundadır. Öğrencilerin %61,8'inin annesi çalışmıyor ve %38,6'sının baba mesleği serbest meslektir. Yüzde 26,4'nün anne eğitim düzeyi ve %36.1'inin baba eğitim düzeyi üniversite ve üzeridir. Öğrencilerin %31,1'i üçüncü sınıfta öğrenim görmekte, %55'inin gelir gider durumları birbirine eşittir. Öğrencilerin %40,7'si sigara, %36,8'i ise alkol kullanmaktadır. %67,1'inin çevre ile ilgili eğitim almadığı ve %95,4'ünün çevre ile ilgili herhangi bir kuruluşa üyeliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir. Kız öğrencilerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması, Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği tüm alt boyut puan ortalamaları erkek öğrencilerden daha yüksektir (p>0.05). Kız öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması, Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği algılama dışındaki tüm alt boyut puan ortalamaları erkeklerden anlamlı şekilde daha yüksektir (p<0.05). Öğrencilerin anne mesleği emekli olanların ve baba mesleğini belirtmeyenlerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması daha yüksektir (p>0.05). Anne mesleğini belirtmeyen ve baba mesleğini memur olarak belirten öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalamasının diğer gruplardan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p>0.05). Anne eğitim durumu üniversite ve üzeri olanların lise olanlara göre lise olanların ise ilkokul ve altı eğitim düzeyi olanlara göre Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği sosyal baskı alt boyut puan ortalaması anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0.05). Baba eğitimi üniversite ve üzeri olan öğrencilerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması diğer gruplardan daha yüksektir (p>0.05). Öğrencilerin anne eğitim düzeyinin ortaokul, baba eğitim düzeyi ilkokul ve altı olanların Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması diğer gruplara göre daha yüksektir (p>0.05). İkinci sınıf öğrencilerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması diğer gruplardan daha yüksektir (p>0.05). Sınıf düzeyi ile Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği beceriye dönüştürme alt boyutu arasında anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Buna göre birinci sınıfların üçüncü sınıflara göre Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği beceriye dönüştürme alt boyut puan ortalaması anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Sigara ve alkol kullanma davranışına göre Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği davranış bilinci alt boyutunda sigara ve alkol kullanmayanlar kullananlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek puan almışlardır (p<0.05). Sigara kullanmayan öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması ve Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği kurulma, beceriye dönüştürme ve yaratma alt boyut puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Alkol kullanmayan öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması kullananlara göre daha yüksektir (p>0.05). Çevre eğitimi alan öğrencilerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması almayan öğrencilere göre daha yüksektir (p>0.05). Çevre ile ilgili herhangi bir kuruluşa üye olan öğrencilerin Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği toplam puan ortalaması üye olmayanlara göre daha yüksektir (p>0.05). Çevre ile ilgili bir kuruluşa üye olan öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması ve Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği kılavuzlama alt boyut puan ortalaması üye olmayanlara göre anlamlı düzeyde daha yüksektir (p<0.05). Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puan ortalaması ile Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği davranış bilinci (r=.382) ve bilincin yönlendirilmesi (r=.206) alt boyutları arasında pozitif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Bu araştırmada Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği ile Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığı tespit edilmiştir (r=.058, p>0.05). Ancak her iki ölçek alt boyutları arasında zayıf ve çok zayıf düzeyde pozitif ve negatif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Çevre Bilinci, Çevresel Davranış, Çevre Sağlığı, Halk Sağlığı Hemşireliği

Introduction and Purpose: Increasing population, industrialization and insensitive consumption as a result of deteriorating ecological balance brings along many health problems. Problems arising from the negative consequences of environmental and environmental problems affect the younger generations. In order to leave a more livable environment for future generations, it is very important that the students, who constitute an important part of the population, to grow as responsible and conscious consumers for nature and environment, to exhibit protective behaviors towards the environment and to be an example to other individuals. In this study, it is aimed to evaluate the relationship between university students' consumption consciousness and behavior towards environment.Method: The population of this cross-sectional study consisted of 8958 students from all faculties and vocational schools in Maltepe University in 2018-2019 academic semester. 255 students were included in the study by stratification sampling method. The data were collected through `Socio-Demographic Features Form`, `Environmental Consciousness Scale` and `Environmental Problems Behaviour Scale`. Data were analyzed by using SPSS 22.0 package program and average, percentage distributions, independent groups t test, One Way ANOVA and Post Hoc Scheffe and LSD tests in further analysis tests were used. The level of error was taken as alpha p = 0.05. The increase in the scores obtained from the Environmental Consciousness Scale indicates the high environmental awareness of the participants as consumers, and the decrease in the scores indicates unconscious consumers. The increase in the scores obtained from the Environmental Problems Behaviour Scale indicates that more environmental behaviors are exhibited and the decrease in scores indicates less environmental behaviors.Findings: 53.9% of the students were female and 48.9% were in the 21-23 age group. 61.8% of the student's mother profession do not work and 38.6% of the students' father profession is the free profession. 26.4% of the mother education and 36.1% of the father's education is university and above. 31.1% of the students are studying in the third year and 55% of the income level is equal to the expenditure. 40.7% of the students smoke and 36.8% use alcohol. It was determined that 67.1% did not receive any environmental education and 95.4% of them did not have any membership in any environmental organization. Total score averages of female students, mean scores of all sub-dimensions of Environmental Consciousness Scale were higher than males (p> 0.05). The mean total score of Environmental Problems Behaviour Scale the female students and all sub-dimension scores except the Environmental Problems Behaviour Scale perception sub-dimension were significantly higher than the males (p <0.05). The total score averages of Environmental Consciousness Scale the students whose mother profession was retired and who did not specify the father's profession were higher (p> 0.05). The total score averages of Environmental Consciousness Scale the students who did not specify the mother profession and stated that the father was an officer were found to be higher than the other groups (p>0.05). The mean score of Environmental Consciousness Scale social pressure sub-dimension was significantly higher mother education status those who are university level are higher than high school level, high school level is higher than primary school level (p<0.05). The total score averages of Environmental Problems Behaviour Scale the students father with university and higher education were higher than the other groups (p>0.05). The total score averages of Environmental Problems Behaviour Scale the students mothers education level are middle School and the students fathers education level are primary school is higher than the other groups (p>0.05). The total score averages of Environmental Consciousness Scale the second grade students were higher than the other groups (p>0.05). A significant difference was found between the grade level and the Environmental Problems Behaviour Scale skill conversion sub-dimension (p<0.05). Accordingly, it was found that there was a significant difference between the first grade and third grade students (p<0.05). According to smoking and alcohol use behaviors, the scor of the sub dimension of Environmental Consciousness Scale behavioral consciousness who they did not smoke and did not use alcohol significantly higher scores in compared to the smokers and alcohol users (p<0.05). It was found that there was a significant relationship between the total score averages of Environmental Problems Behaviour Scale the non-smoker students and the sub-scale mean scores of establishment, skill conversion and creation of the Environmental Problems Behaviour Scale (p<0.05). The total score averages of Environmental Problems Behaviour Scale the students who did not use alcohol were higher than those who did not (p>0.05). The students who received environmental education were higher than the students who did not get the total score average of Environmental Consciousness Scale (p>0.05). The mean total score of Environmental Consciousness Scale students who are members of any environmental organization is higher than non-members (p>0.05). The mean total score of the students who were members of an environmental organization and the Environmental Problems Behaviour Scale guidance subscale scores were significantly higher than the non-members (p<0.05). It was found that there was a positively low positive correlation between total score averages and sub-dimensions of Environmental Consciousness Scale behavioral consciousness (r=.382) and consciousness orientation (r=.206) (p<0.05). In this study, it was found that there was no statistically significant difference between the total scores of Environmental Consciousness Scale and Environmental Problems Behaviour Scale (r=.058, p>0.05). However, it was found that there were weak and very weak positive and negative significant relationships between both scalesKeywords: Environmental Consciousness, Environmental Behaviour, Environmental Health, Public Health Nursing