Alevle doğrultma işlemi yapılırken s460mc çelikleri üzerindeki mukavemet özelliklerinin değişimlerinin incelenmesi

Abstract

Ticari araç kategorisinde ülkemizde de faaliyet gösteren otobüs üretim tesislerinde, otobüs temel iskelet yapısı, çeşitli profillerin fikstürler üzerinde kaynakla birleştirilmesiyle elde edilen komponentlerden oluşmaktadır. Komponentlerin oluşturulması esnasında yapılan kaynak işlemleri, malzeme üzerinde yüksek ısı girdisi oluşturmaktadır. Yüksek ısı girdisi ise çarpılmalara yani parçalarda plastik deformasyona neden olmaktadır. İskeletteki bu çarpılmalar, otobüsün mekanik, iç ve dış donanım parçalarının montajlarında probleme neden olduğu için düzeltilmesi gerekmektedir. Çarpılmalar, ilgili bölgelerin tavlanması ve dövülmesi ile düzeltilmektedir. Bu yöntem geleneksel olarak uygulanan bir yöntemdir. Yapılan incelemeler sonucu bu işlemlerin malzeme yapısının zayıflamasına neden olduğu yani mukavemetinin olumsuz etkilendiği gözlemlenmiştir. Statik ve dinamik yüklere maruz kalan otobüs iskelet yapısı için bu durum, yorulma dayancını da olumsuz etkileyeceği için istenmeyen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.Geleneksel olarak uygulanan tavlama ve dövme ile kaynak sonrasında uygulanan işlemde olduğu gibi, rezonanslı ve rezonanssız titreşimler aracılığıyla kaynak alanı çevresinde plastik deformasyon yaratarak kaynaklanmış yapılardaki artık gerilme giderilebilmektedir. Titreşim ile gerilim gidermenin sahip olduğu genlik ne kadar büyükse, uygulama da o kadar iyi olduğu bilinmektedir.Hem ek işçiliğe neden olan hem de ürün kalitesinde düşüşe neden olan geleneksel yani tavlayarak dövme işlemi ile çarpılmaların giderilmesi işlemine alternatif olarak yaygın olarak kullanılmayan fakat daha verimli ve ürün kalitesinde daha başarılı sonuçlar elde edilebilecek olan titreşimle gerilim giderme ile çarpılmaların giderilme yöntemi değerlendirmeye alınacaktır. Bu iki farklı yöntemin ele alınacağı makalede ilgili kaynak parametreleri ve 2 farklı yöntemdeki farklı girdi değişkenlikleri incelemeye alınıp değerlendirilecektir. Sonuç olarak elde edilen çıktıların karşılaştırılmaları neticesinde ürün kalitesindeki değişiklik ve de işçilik kazancı açısından veriler sunulacaktır.Anahtar kelimeler: Otobüs üretimi, kaynak, çarpılma, titreşimle gerilim giderme, tavlama ve dövme

The main bus skeleton structure consists of the components which are obtained by welding various profiles on fixtures in the bus manufacturing facilities which are operating in commercial vehicle category in our country. Welding processes which are conducted during the formation of the components generate high heat input on material. This high heat input causes distortions, in other words, plastic deformation on the parts. These distortions on the skeleton should be restored due to the fact that these distortions cause problems during the assembly of mechanic, internal and external components. Distortions are restored by annealing and forging the corresponding parts and areas. This method is a traditionally applied method . As a result of the investigations, it has been observed that these processes cause the material structure to weaken, in other words the strength of the material is adversely affected. This is an unfavourable situation for the bus skeleton structure which is exposed to static and dynamic loads because it affects fatigue strenght negatively.As with the conventional application of annealing and forging after welding, the residual stress in welded structures can be eliminated by creating plastic deformation around the welding area by means of resonance and non-resonant vibrations. The greater the amplitude of vibration stress relief is, the better the application is.As an alternative to elimination of distortions with traditional method, in other words, relief of distortions by annealing and forging, which causes additional labor force and decrease in product quality, vibratory stress relief method which is not widely applied but can improve the product quality and increase efficiency will be taken into consideration. The relevant welding parameters and different input variables affecting these two different methods will be examined and evaluated in this article which will mainly discuss theese two methods. As a result of the comparison of the outputs, the data will be presented with regards to product quality change and labor force gain.Keywords: Bus manufacturing,welding, distortion, vibratory stress relief method, annealing and forging