Turistik deneyimlerin benlik-kavramı ile ilişkisi

Abstract

Çalışmanın amacı; geçici nitelikteki turistik faaliyetlerin bireye kalıcı tesirlerinin incelenmesidir. Buradan hareketle `turistik deneyimler ile benlik-kavramı arasında nasıl bir ilişki olduğu` sorusu doğrultusunda veri temelli turist tipolojisi bağlamı da gözetilerek bir araştırma kurgulanmıştır.Nitel araştırma yöntemlerinden çoklu durum çalışması tekniği ile araştırma yürütülmüştür. Oluşturulmuş olan yarı yapılandırılmış mülakat sorularının, maksimum çeşitlilik örneklemesi dâhilinde gerçekleştirilen kırk beş yüz yüze görüşme kapsamında değerlendirilmesi yoluyla veri elde edilmiştir. Verilerin analizinde öncelikle ana-tema, tema, kod ve alt-kodların birbiri ile ilişkisini yansıtacak genel görünümlerinin ortaya konulması amacıyla iMindMap v.11 yazılımından faydalanıla-rak zihin haritaları oluşturulmuştur. Daha sonra verilerin kodlanmasından, durum/vaka modelleri temelinde ilişki haritalarının oluşturulmasına kadar içerik analizi yapılmasını kolaylaştıran diğer tüm analiz işlemleri, nitel ve karma yöntemler için bilgisayar destekli bir veri analiz programı olan MAXQDA Analytics Pro v.18.2 aracılığıyla tamamlanmıştır.Elde edilen sonuçlar çerçevesinde; bir paylaşılmayan çevre unsuru olarak turistik deneyimlerin başta bilişsel olmak üzere belirgin ölçüde duyuşsal ve devinişsel edinimler sağlanması, bireye kendini farklı arka planlarda görme ve test etme imkânı vermesi, farklılıklarla kıyaslamalar yaparak kendine ve bulunduğu düzleme dair pozisyonunu tayin etmesine katkıda bulunması, öz-farkındalığı, öz-güveni/öz-saygıyı arttırma hususunda kapılar açması ve öz-tanımlama kaynakları sunması, bununla birlikte; benlik bilgisi edinmeyi ve benlik keşfini desteklemesinin yanında öz-doğrulayıcı bir rol de oynaması bakımından benlik-kavramı ile çok boyutlu nitelikte kayda değer bir ilişki içinde bulunduğu tespit edilmiştir. Söz konusu boyutlar, benlik-kavramı ana-temasının temalarını ifade eden; bilişsel edinim, duyuşsal edinim, devinişsel edinim, kalıcı bellek: benlik bilgisi, sosyal kıyaslama, öz-farkındalık, öz-güven/öz-saygı, öz-tanımlama ve öz-doğrulama olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak literatürde bir takım çalışmaların işaret ettiğinin aksine; turizmde kurumsallaşma seviyesi yüksek turistler tarafından da belirgin seviyede yenilik arayışı ve otantikliğe yönelim içinde olunması doğrultusunda turistik deneyimlerin benlik-kavramını zenginleştirici yönüyle temasa geçilmesinin olası olduğu ortaya konulmuştur. Son olarak; turistik deneyimleri hayata geçiren turistlerin bağlama ilişkin sergiledikleri örüntü mercek altına alınarak turistik deneyimlerin benlik-kavramı ile ilişkisi temelinde ve kurgulanmış olan koordinat sistemi düzleminde bir turist tipolojisi oluşturulmak suretiyle önerilmiştir. Benlik-kavramı zenginleştirici alanda yer alan ve koordinat sisteminin I. bölgesini temsil eden kısım özümseyici turist, II. bölgesini temsil eden kısım temkinli turist olarak, öz-doğrulayıcı alanda yer alan ve koordinat sisteminin III. bölgesini temsil eden kısım ise yansıtıcı turist olarak kategorize edilmiştir.Anahtar kelimeler: Turist psikolojisi, turistik deneyim, benlik, benlik-kavramı, turist tipolojisi

The purpose of the study is to determine lasting effects of temporal touristic experiences on the individual. From this point of view, in the direction of the research question `what kind of relationship is there between touristic experiences and self-concept` a study was designed in the context of data-based tourist typology.A qualitative research method was used to conduct research with multiple case studies. Data were obtained by utilising the conducted forty-five face-to-face interviews via formed semi-structured interview questions within the maximum diversity sampling. In the analysis of the data, mind maps were created in order to reveal the general views that reflect interrelation of main-themes, themes, codes and sub-codes by using iMindMap v.11 software. Then, all other analysis processes that are facilitating to perform content analysis from coding the data to creating relationship maps on the basis of cases/case models were completed via a computer-aided data analysis program for qualitative and mixed methods, MAXQDA Analytics Pro v.18.2.Within the frame of results; it is determined that there is a significant relationship between touristic experiences that are non-shared environment elements and self-concept in a multi-dimensional form in respect to provide particularly cognitive and noticeably affective and psychomotor acquisitions, to allow the individual to see and test itself on different backgrounds, to contribute to ascertain both the area/surface being a part of and itself by comparing differences, to open new doors for enhancing self-awareness, self-confidence/self-respect and to present self-definition sources, in addition to this; to play a self-verificative role along with to support obtaining self (related) knowledge and self exploration. The mentioned dimensions that are the themes of the self-concept main-theme are determined as follows; cognitive acquisition, affective acquisition, psychomotor acquisition, permanent memory: self-related information, social comparison, self-awareness, self-confidence/self-respect, self-definition and self-verification. Additionally, in contrast to some studies in the literature; it has been revealed that it is possible to contact the enriching side –in the context of self-concept– of touristic experiences by tourists who have a high level of institutionalization in tourism in the direction of their significant seek for novelty and authenticity orientation. Finally; a tourist typology formed and suggested on the relationship between touristic experiences and self-concept basis and within the frame of designed coordinate system by examining closer the pattern that is performed by tourists in the context of putting into practice the touristic experiences. The section that is a part of self-concept enricher area and representing the quadrant I of the coordinate plane is categorized as internaliser tourist, the quadrant II as deliberative tourist and the section that is a part of self-verificative area and representing the quadrant III of the coordinate plane is categorized as reflective tourist.Keywords: Tourist psychology, touristic experince, self, self-concept, tourist typology