Ortadoğu ülkelerinde kadın istihdamı: İran ve Türkiye örneği

Abstract

1980'li yıllardan itibaren dünyada yaşanan değişimlerle birlikte küreselleşme olgusu ön plana çıkmış olup toplumlarda başta ekonomik olmak üzere siyasal ve sosyo kültürel değişimler meydana gelmiştir. Yaşanan değişimlerin sonucunda ekonomik verimliliğin sağlanabilmesi adına tüm üretim faktörlerinin üretim sürecine dahil edilmesi ve potansiyel milli gelire ulaşılması hedeflenmektedir. Dünya nüfusunun yaklaşık yarısına yakınını oluşturan kadınların üretim sürecine dahil edilmesi konu bakımından önem arz etmektedir. Yaşanan değişimlerle kadınlara daha fazla eğitim imkanı verilmiş, ilgili alanda yeni hukuki düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen Ortadoğu ülkeleri perspektifinde İran ve Türkiye'de kadının işgücüne katılım oranı erkeğin işgücüne katılım oranından daha düşük seviyelerde gerçekleşmiştir.Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu ülkeleri perspektifinde İran ve Türkiye'nin kadın işgücü piyasasının niceliğini ekonomik verilerle analiz etmek, aynı zamanda da İran ve Türkiye'de çalışma yaşamında olan kadınların karşılaştıkları sorunları işgücü piyasasının niteliği açısından incelemektir. Literatüre kazandırılan bu çalışmanın ilgili ülkelerde kadın işgücünün yaşadığı sorunların aşılmasına rehber olması umulmaktadır. Çalışmada iki tür araştırma yapılmıştır. İlk araştırmada, İran ve Türkiye'de kadın istihdamı üzerinde etken olan faktörleri incelemek amacıyla çok değişkenli regresyon yönteminden faydalanılmıştır. Çok değişkenli regresyon modeli, İran ve Türkiye verileri için ayrı ayrı analiz edilmiş olup, veriler 1990- 2015 yılları arası dikkate alınarak incelenmiştir. Kadın nüfusunun, 25 yaş üzerindeki eğitimsiz kadınların yüzdesinin, kadınlarda ortalama evlilik yaşının ve ekonomik büyümenin kadın istihdamı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Türkiye'de kadınların evlillik yaşının kadın istihdamına katkısı yokken sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasılanın, 25 yaş üzeri eğitimsiz kadınların ve kadın nüfusunun modele anlamlı bir katkı sağladığı görülmektedir. İran sonuçlarına göre ise, kadınlarda evlilik yaşının, sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasılanın, 25 yaş üzeri eğitimsiz kadınların ve kadın nüfusunun kadın istihdamı üzerinde anlamlı bir katkı sağladığı ortaya çıkmaktadır. Yapılan ikinci araştırmada ise, İran ve Türkiye'de kadınların iş hayatına katılımını zorlaştıracak sorunları belirlemek amacıyla yapılan anket çalışması istatistiki açıdan analiz edilmiştir. Uygulamanın ana kitlesini tüm sektörlerde çalışan Türkiye'deki 250 kadın ile İran'daki 252 kadın oluşturmaktadır. Maddi tatminsizlik, ev-iş sorumluluğunun birlikte yürütülememesi, terfi zorluğu, taciz durumları, yasaların yetersizliği, çalışma saatlerinin yoğunluğu, hükümet politikalarının eksikliği, eğitim ve ücrette cinsiyet ayrımcılığı, iki ülke içinde kadının iş hayatına katılımını zorlaştıran etkenler olarak ortaya çıkmaktadır. Buna ilave olarak, İran'da iş memnuniyetsizliği, dini inanç, sosyal güvencesiz çalışma, işten çıkarmalarda uygulanan cinsiyet ayrımcılığı, Türkiye'de ise toplumsal baskının olması kadının iş hayatına katılımını zorlaştıran etkenler olarak ortaya çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler : Kadın, İşgücü, İran, Türkiye, Ortadoğu

Since the 1980s, globalization has come into prominence through the changes experienced in the world and primarily economic and then political and socio-cultural changes have occurred in societies. As a result of the changes experienced, it is aimed to include all production factors to the production process in order to ensure economic efficiency and to realize potential national income. It has become more of an issue to include women who constitute almost half of the world's population to the production process. Women has been given more training opportunities through these changes and although there have been new legal arrangements addressing this issue, it appears that the participation rate of women compared to men in Iran and Turkey occurs at low levels within the perspective of Middle East countries.The aim of this study is to analyze the quantity of woman labor market in Iran and Turkey within the perspectives of Middle East countries and at the same time to analyze the problems encountered by women in working life in Turkey and Iran. This study is expected to be a guide to overcoming the problems regarding women employment in the aforementioned. Two types of research were conducted in the study. In the first research, multivariate regression analysis was used to examine the factors affecting women employment in Iran and Turkey. Multivariate regression model was analyzed separately for Iran and Turkey and data range was restricted between 1990 and 2015. The affect of female population, percentage of uneducated women over 25 years of age, average marriage age in women and economic growth on female employment were investigated. While there is no contribution of the marriage age of women in Turkey, it is seen that Gross Domestic Product at constant prices, uneducated women over 25 and woman population has a significant contribution to the model. According to the results from Iran, uneducated women over 25 years of age, marriage age of women, Gross Domestic Product at constant prices and female population has an impact on women employment. In the second research conducted, the questionnaire study was conducted in order to determine the problems that would make the participation of women in business life difficult in Iran and Turkey. The main population of the implementation is composed of 250 women in Turkey and 252 women in Iran working in all sectors. Material dissatisfaction, lack of coordination between home and work responsibility, difficulty in promotion, harassment cases, inadequacy of laws, intensity of working hours, deficiency of government policies, gender discrimination in education and wage are the emerging factors which make it difficult for women to participate in business life. In addition, job dissatisfaction in Iran, religious beliefs, work without social security, gender discrimination in dismissals, and social pressure existing in Turkey appears as the factors which make it difficult for women to participate in business life.Keywords : Woman, Labor Force, Iran, Turkey, Middle East