Soğuk savaş sonrası uluslararası aktörlerin Ortadoğu`da güç ve çıkar mücadelesi: AB, ABD, Çin ve Rusya üzerinden bir analiz

Abstract

Soğuk Savaş sürecinde dünyada ve Ortadoğu'da ABD ve SSCB'nin başını çektiği büyük bir mücadele yaşanmıştır. Sovyetlerin yıkılması itibariyle Ortadoğu'da nasıl bir süreç yaşandığı ve nasıl bir güç ve çıkar mücadelesi yaşandığının araştırıldığı bu tez çalışması, bu yönüyle özgün bir araştırma olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmayı farklı ve özgün kılan bir diğer husus ise AB, ABD, Rusya ve Çin'in Ortadoğu bölgesindeki politikalarının güç dengesi kapsamında ele alınmasıdır. Tezin ana araştırma sorusu Soğuk Savaş sonrası dönemde Ortadoğu bölgesindeki güç dağılımı ve çıkar ilişkisi nasıl değişmiştir? AB, ABD, Rusya ve Çin'in bölgeye yönelik politikalarını belirlemede diğer aktörlerin öncelikli politikaları nelerdir. Nasıl bir güç dengesi bulunmaktadır. Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte dünyada ve Ortadoğu da nasıl bir güç değişimi yaşanmıştır. Bu güç değişimi ile birlikte AB, ABD, Rusya ve Çin'in bölge üzerindeki politikalarında, nasıl bir değişimin yaşandığı irdelenmiştir. Bu çalışmanın amacı Soğuk savaş sonrası ABD, Çin, Rusya ve ABD'nin Ortadoğu politikalarının güç ve çıkar ekseninde nasıl değişkenlik gösterdiğinin analizini yapmaktır. Çalışma kapsamında Ortadoğu da yaşanan güç ve çıkar çatışması ülkelerin kullandıkları araçlar, bölgede yaşanılan savaşlar, çatışmalar, krizler ve toplumsal olaylar üzerinden irdelenmiştir. Çalışma sonucunda çatışmaların, savaşların, istikrarsızlığın, büyük güçlerin çıkar çatışmalarının bölgeyi nasıl etkilediğinin sebep ve sonuçlarına ulaşılmıştır. Tezde teorik çerçeve, kimine göre teori ve kimine göre bir kavram olan güç dengesi üzerine oturtulmuştur. Güç dengesinin olmazsa olmazları olan güç ve çıkar kavramları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Bu kavramlar üzerinden tezin ana araştırma sorusuna cevap aranmış ve çalışmanın amacı kurgulanmıştır. Çalışmada uluslararası aktörler arasında bir güç ve çıkar mücadelesinin bulunduğu, bu güç ve çıkar mücadelesinin kendi coğrafyaları dışında olan başka bir bölgeye, Ortadoğu bölgesine kadar uzanabildiği görülmüştür. Bu noktadan hareketle konunun uluslararası ilişkiler boyutunun olmasından hareketle, analiz metodunun kavramsal ve kuramsal çerçevesini uluslararası ilişkiler disiplininin kavramları ve kuramları oluşturmuştur.Çalışmada ayrıca küreselleşme sürecinde yaşanan güç değişimleri ile birlikte, soğuk savaş sonrasında iki kutuplu dünyadan tek kutuplu dünyaya ve sonrasında yaşanan gelişmeler ile birlikte söz konusu aktörler çerçevesinde çok kutuplu dünyaya doğru bir değişim olup olmadığı sorgulanmıştır. Çok kutuplu dünyaya bir gidişin olduğu görülmüştür. Oluşacak çok kutuplu dünyada da ortaya çıkacak en güçlü sistemin güç dengesi sistemi olacağı tahmin edilmektedir.

During the Cold War, there was a great struggle in the world and in the Middle East, led by the US and the USSR. This thesis study investigating how a process in the Middle East is experienced by the collapse of the Soviets and how a struggle for power and interest has occurred has emerged as a unique research in this respect. Another point that is different and unique is the fact that the policies of the EU, USA, Russia and China in the Middle East region are considered within the power balance.The main research question of the thesis How has the power distribution and interest relation in the Middle East region changed in the post-Cold War period? What are the priority policies of the other actors in determining the policies of the EU, USA, Russia and China towards the region. How there is a balance of power. With the end of the Cold War, how the world and the Middle East experienced a change of power. Along with this change of power, the EU, USA, Russia and China's policies on the region have examined how the change happened.The aim of this study is to analyze how the post-Cold War US, China, Russia, and the US are changing the Middle East politics on the axis of power and interest. Within the scope of the study, the power and conflict of interest experienced in the Middle East were explored through the tools the countries used, the wars, conflicts, crises and social events that took place in the region. As a result of the study, the causes and consequences of the conflicts, wars, instability, conflicts of interests of the great powers have been reached.The theoretical framework in thesis is based on power balance, which is a concept according to the theory and some according to somebody. The concepts of power and interest, which are essential for power balance, are explained in detail. Through these concepts, the main thesis of the thesis was searched for an answer and the aim of studying was sought.It has been seen in the study that there is a power and interest struggle among international actors and that this struggle for power and interest can extend to another region outside of its geographies to the Middle East region. Moving from this point of view, the concept and the theoretical framework of the analysis method constituted the concepts and theories of international relations discipline.The study also questioned whether there was a shift towards a multipolar world in the context of actors, along with the developments experienced in the unipolar world and the aftermath of the bipolar world after the cold war, along with the power changes experienced with globalization. It has been seen that you are going to a multipolar world. It is estimated that the most powerful system to emerge in the multipolar world will be the power balance system.