Zaman ve mekan boyutuyla göç ve kentlileşme: Mersin-Demirtaş Mahallesi örneği

Abstract

264 ÖZET Bu çalışmada göçün, genel olarak kentleşme süreçleriyle ilişkisi tartışılmış ve Mersin örneğinde günümüz kentlerinde göçmenlerin yaşam koşullan ve tarzlarının niteliği incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma kuramsal ve ampirik olmak üzere iki yönlü bir araştırmaya dayanmaktadır. Birinci bölümde, göç olgusuna ilişkin kuramsal çalışmalara yer verilmiş ve göçü nedenleri ve sonuçlarıyla bir süreç olarak ele alan bir yaklaşım içinde, bu sürecin çeşitli evrelerine ait öğeler değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, 1970'lerde yaşanan dünya ekonomik krizinin ardından, çözüm arayışları kapsamında ortaya çıkan yapısal dönüşümlerin (ekonomik yeniden yapılanma), kent yaşamı ve göçmenlik konumu üzerindeki etkileri tartışılmıştır. Üçüncü bölümün konusunu, elli yıllık hızlı kentleşme deneyimine yoğun göç hareketlerinin eşlik ettiği Türkiye oluşturmaktadır. Bu bölümde, 1980'lerden başlayarak, ekonomik yeniden yapılanma kapsamında uygulanan yeni liberal politikaların ve 1990'lara damgasını vuran zorunlu iç göçlerin etkisi altında şekillenen, günümüz Türkiye kentlerinde kent yaşamı ve göçmenlik konumu irdelenmiştir. Çalışmanın ampirik araştırmaya dayalı ikinci kısmında, ekonomik yeniden yapılanma sürecinden en olumsuz biçimde etkilenen kentli grupların yaşadığı ve 1990'lı yıllarda, zorunlu olarak kente göç etmiş olanların da kısmen yerleştiği bir mekan olan Mersin-Demirtaş Mahallesi'nde yapılmış anket ve görüşmelerden elde edilen bulgular analiz edilmiştir. Mikro düzeydeki bu alan araştırması, 1970'lerdeki dünya krizi ile küresel ölçekte yaşanan yapısal değişimlerin, Mersin kentinde de eşitsizliklerin ve265 mekansal ayrımlaşmaların artması ve göçmenlerin ve diğer düşük gelirli kentli grupların yaşam koşullarının daha da ağırlaşması biçiminde yansımaları olduğunu ortaya çıkarmıştır. Kentsel yoksulluğun yagınlaştığı bu süreçte, kentteki toplumsal kutuplaşma ve yoksullaşmayı besleyen önemli bir dinamiğin ise, 1990'lar boyunca yoğun olarak gündeme gelen zorunlu iç göçler olduğu belirlenmiştir.

266 ABSTRACT In this study, the relation, in general, between migration and urbanization process has been discussed, and the life style characteristics and living conditions of the migrants in the case of Mersin city has been examined. The study has been based on a two dimensional research, one theoretical and one empirical. The first chapter is a comprehensive analysis of the theoretical studies about migration issue. In the second chapter, the effects of the structural changes (economic re-structuring) which were put forward as the solutions to the economic crisis of 1970s, on urban life and especially on migrants, has been discussed. The subject of the third chapter is Turkey whose fifty years urbanization process accompanied by intensive migration movements. In this chapter, starting from 1980s, the effects of the new liberal policies and the forced migration which has marked 1990s on the Turkish cities, has been analysed on the urban life and migration stiuation. The second part of the study depends on empirical research which is conducted in Demirtaş district of Mersin. This area is inhibited by urban population who are negatively influenced by economic re-structuring process and people who are subject to forced migration throughout 1990s. The findings based on the results of interviews and questionnaires conducted in this area. The survey indicated that world scale economic restructuring process, following the economic crisis of 1970s, increased inequalities and spatial differentiations in Mersin city. It was also found that living conditions of migrants and other low income groups (sub-urbanite) worsened. The study also revealed that during this process in which urban poverty267 became widespread, internal forced migrations which intensively experienced in major cities of Turkey after the year of 1990 was also an important dynamic feeding social polarisation and poverty in Mersin.