Bir edebi tür olarak mektup ve Türk edebiyatındaki yeri

Abstract

334 ÖZET Mektup, birbirinden uzakta bulunanların haberleşmesini sağlayan bir yazı türüdür. Bu bakımdan mektup, ikinci bir kişiye yazılıp gönderilen yazının genel adıdır. Dünya edebiyatlarında mektubun tarihi oldukça eskidir. Tarihsel süreç içerisinde mektuba, ilkçağda Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarında rastlanmıiştır. Avrupa da 15. yüzyılla birlikte yaygın olarak kullanılmaya başlayan bu tür, 18. yüzyıldan itibaren bir edebî tür haline gelmiştir. Türkçe karşılığı `betik` veya `bitig` olan mektubun ülkemizde önem kazanmaya başladığı yıllar Tanzimat yıllarıdır. Ondan önce Divan edebiyatında münşeatların içerisinde yer alan bu tür, 19. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte bağımsız bir edebî tür olarak kullanılmaya başlanmıştır. Tanzimat döneminde oluşturulan mektuplarda dil- dönemin özelliklerinden dolayı- oldukça ağırdır. Ayrıca bu dönemde mektup hitaplarındaki süslü söyleyişin yanında saygı ifade eden sözlerin çokluğu da dikkati çekmektedir. Buna karşılık Cumhuriyet döneminde yazılan mektuplarda, dil sadeleşmiş, uzun hitaplar yerini kısa hitaplara bırakırken saygı ifadeleri de gevşemiştir. Mektuplar, özel yazışmaların ürünüdür. Bu bakımdan mektup yazarları mektuplarını oluştururken bu özelliği göz önünde bulundururlar.335 Mektupların doğal ve içten bir havası vardır. Bütün mektuplarda bu hava hissedilmektedir. Özellikle edebiyatçılarımızın elinde edebî bir tür haline gelen mektuplarda, şair ve yazarlarımızın değişik konudaki görüş ve duyuş tarzlarını ifade ettiklerini görüyoruz. Edebiyatçılarımızın yazdıkları mektuplar, yazanın estetik görüş ve düşünüş tarzını, kendisinin ve başkalarının eserleri karşısındaki tutumlarını belirginleştirir. Ve ayrıca edebiyatçıların toplumda yaşayan bireyler olarak hayata bakışlarını ortaya koyar. Bu özelliklere sahip olan mektuplar, edebiyat tarihimizin resmî olmayan taraflarını oluşturmaları bakımından önemlidirler. As a Literary Kind the Epistolary Art and it Position in the Turkisch Literature A letter is a kind of writing that provides communication between those who are far away from one another. From this aspect, a letter is the public name of the writing that is sent to a second person. Letter writing history goes back to a very ancient time in the world literature. From the historical process, letter writing was familiar in the Egyption and Mesopotamian civilizations in the first ages. In Europe with the 15 th century letter writing had begun to be used which later on in the 18 th century had become a type of literature.

335 Mektupların doğal ve içten bir havası vardır. Bütün mektuplarda bu hava hissedilmektedir. Özellikle edebiyatçılarımızın elinde edebî bir tür haline gelen mektuplarda, şair ve yazarlarımızın değişik konudaki görüş ve duyuş tarzlarını ifade ettiklerini görüyoruz. Edebiyatçılarımızın yazdıkları mektuplar, yazanın estetik görüş ve düşünüş tarzını, kendisinin ve başkalarının eserleri karşısındaki tutumlarını belirginleştirir. Ve ayrıca edebiyatçıların toplumda yaşayan bireyler olarak hayata bakışlarını ortaya koyar. Bu özelliklere sahip olan mektuplar, edebiyat tarihimizin resmî olmayan taraflarını oluşturmaları bakımından önemlidirler. As a Literary Kind the Epistolary Art and it Position in the Turkisch Literature A letter is a kind of writing that provides communication between those who are far away from one another. From this aspect, a letter is the public name of the writing that is sent to a second person. Letter writing history goes back to a very ancient time in the world literature. From the historical process, letter writing was familiar in the Egyption and Mesopotamian civilizations in the first ages. In Europe with the 15 th century letter writing had begun to be used which later on in the 18 th century had become a type of literature.336 The meaning of the word ` letter` in Turkish is ` betik` or ` bitig` had obtained it importance in the years of Tanzimat. This type existing within the Münşeat in literature of Divan, had grown to be used as an independent type of literature with the second half of the 19 th century. Due to the characteristics of the age, the language in the letters composed within the Tanzimat Age was extremely heavy. Also, in addition to the decorated language used in letters of addressing, heavy existence of expressions of estimation words is drawing attention in the letters written in this age. Against this, within the letters written in the period of Republic, language has become simple, long letters were replaced by short ones and estimation expressions become loose. Letters are products of private correspondences. This is why, while composing their letters, writers take into consideration this feature. Letters have a natural and touching sphere. This sphere is touched in all letters. Specially, within the letters that have become a literary type by our men of literature, we find that our poets and authors are expressing their points of view and feeling each different in style from the others approaching the subject. Letters written by our men of literature are documents of highly importance that display authors'aesthetic opinion and thinking style and their337 attitudes towards their own or the work or the work of the others and also show the authors' points of view towards life as individuals living the community. Letters holding these features are important from the aspect that they constitute the informal sides of our literature history.