Yol Mükellefiyeti Kanunları ve uygulamaları

Abstract

125 ÖZET Karayollarındaki gelişmeler teknik gelişmelere bağlı olarak yeniden ele alınmış, özellikle motorlu araçların bu alanda kullanılması sonucu yol yapım standartları tamamen değişmiştir. Bu genel gelişmelere paralel olarak Osmanlı yolları da 1853 yılından itibaren ele alınmış yeni ulaşım sistemleri kurulmaya başlanmıştır. Osmanlı Devleti Karayolu yapımını, bazı ülkelerin yaptığı gibi nüfusun belli kesimlerine zorunlu çalışma getirerek çözme yoluna başvurmuştur. Bu mükellefiyet 1869'dan itibaren ülkenin genelinde uygulanmıştır. 16-60 yaş arasındaki her erkek Osmanlı nüfusu beş yılda yirmi gün karayolunda çalışmak zorundadır. Buna yük ve araba hayvanları da dahildir. Memurlar nakdî bir bedel ödemekle mükelleftir. Bu yasa bazı değişiklerle yaklaşık elli yıl uygulanmıştır. Yalnız bazı görevliler ve bedenen sakat olanlar mükellefiyetten muaftır. 1889'da isteyenlerin bedel ödeyebileceği belirtilmiştir. Ulusal Bağımsızlık Savaşı döneminde, yol vergisi bedel olarak alınmıştır. 1921 'deki düzenlemeyle, 18-60 yaşlan arasındaki bütün erkekler, yol vergisi vermek zorunda tutulmuştur. Bazı özel durumları olanlar mükellefiyetten muaftır. Ödenecek bedel her bölgenin ücretlerine göre dört günlük işçi gündeliği temel alınarak ti Meclisleri' nce belirlenmiştir. Cumhuriyet döneminde yol yapımı, 1925 tarihli Yol Mükellefiyeti Kanunu'yla zorunlu çalışma şeklinde devam etmiştir. Yollarda çalıştırılan mükellefler çeşitli sorunlarla126 karşılaşmıştır. İkinci Dünya Savaşının yaratığı ekonomik sıkıntılar mükellefi zor durumda bırakmış, mükellefiyet kanunu hafifletilmiştir. Savaş sonrasında karayolları politikasında değişikliklere gidilmiş, önce dışarıdan sağlanan yardımlarla, 1949'da akaryakıttan Alınan Yol Vergi'siyle karayolu finansman kaynağı değişmiş, Mükellefiyet kaldırılmıştır.

127 SUMMARY The development of roads was reconsidered with the technical developments; especially road, construction standards changed completely as a result of the motor- vehicles that were used in this field. Parallel to these developments, the roads at the Ottoman Era had been dealt with since 1853 and new transportation systems were established. In construction of roads Ottoman Empire, like some countries, solved this problem by employing its citizens in these construction works by force. This obligation was applied to the whole country. In those days, every man between 16 and 60 years old had to work on the road constructions 20 days in 5 years. Also, their beasts of burden were used in these works. On the other hand, civil servants had to pay for it. These laws were used for 50 years with some modifications. However, some officials and disabled people weren't responsible for these constructions. Also, in 1889, it said that some people could pay for it. If they wanted to be free from this obligation. During the war of national Independence, the road taxes were taken as an allocation. With the tax of overland application, the men between 18 and 60 years old were obliged to pay the road tax. Some people who had special excuses were free from this obligation. The amount of the tax was decided according to regional wages. The regional general comities128 accepted this allocation as four days wages of a worker. The citizens who didn't pay this allocation were forced to work on road constructions. The road constructions during the period of republic lasted in the same way as an obligation. The people who were forced to work on the road constructions met some problems. The economic problems that were resulted from the world war II cause some further problems, so the related laws were lightened. In the post-war period, overland politics were changed. With the foreign aids and with the further tax of fuels, the source of finance was changed. Finally, with the law accepted in 1952, this road obligation was abolished.