Kısasü`l-Enbiya`da ikilemeler

Abstract

u ÖZET Kışaşü'l-Enbiyâ'da İkilemeler Bu çalışmada XIV. yüzyıl ürünü olan Kışaşü'l-Enbiyâ'da yer alan ikilemeler belirlenmiş ve incelenmiştir. İnceleme sonunda Kışaşü'l-Enbiyâ'da 403 ikileme ve 44 yineleme tespit edilmiştir. Yapmış olduğumuz bu çalışmayla ikilemelerin Harezm Türkçesi içindeki yeri ve önemi ortaya konulup, Türkçenin anlatımdaki gücü ve zenginliği vurgulanmaya çalışılmıştır. Tespit etmiş olduğumuz ikilemeler ses, biçim ve anlam bakımından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Kışaşü'l-Enbiyâ'da yer alan ikilemeler tarihi Türk dilleri ve günümüz Türkçesine ait muhtelif eserlerle (Orhon Yazıtları, Uygurca metinler, Kutadgu Bilig, Süheyl ü Nev-Bahâr) karşılaştırılarak ikilemelerin tarihi süreç içindeki değişimleri de gösterilmek istenmiştir. Tezimizin Giriş bölümünde, ikilemeler ve ikilemelerin Türk dili içindeki yeri, Kışaşü'l-Enbiyâ üzerinde çalışmamızın amacı, bu eserin dil malzemesi açısından önemi ve çalışma aşamaları yer almaktadır. Çahşmamız altı ana başlığı içermektedir. Birinci bölümde ikilemeler ses, biçim ve anlam bakımından incelenmiştir. Bu bölüm beş alt başlıktan oluşmaktadır. Ses ve Biçimsel Özelliklerine Göre İkilemeler, Anlamları Bakımından ikilemeler, Köktaş ikilemeler, 'u/ü ' Bağlacıyla Kurulan ikilemeler ve Art Arda ikilemeler. Ses ve Biçimsel Özelliklerine Göre İkilemeler altı alt başlık altında değerlendirilmiştir. Ses Benzerliklerine ve Hece Sayılarına Göre İkilemeler, İsim ya da Fiil Oluşlarına Göre ikilemeler, Yapıları Bakımından ikilemeler, Ekler Bakımından ikilemeler, Köken Bakımından İkilemeler ve Dizilişleri Bakımından ikilemeler.Ill İkinci bölümde Yinelemeler, üçüncü bölümde Araya Kelime Giren İkileme Benzeri Yapılar, dördüncü bölümde Çoklu Yapılar, beşinci bölümde Birleşik Yapılar, altıncı bölümde Deyimlerdeki Kullanımlar incelenmiştir. Çalışmamızın dizin bölümü ikilemeyi oluşturan her iki kelimeye göre de yapılmıştır. Bu bölümde kelimeler etimolojik açıdan incelenmiş ve ikilemelerin Türkçenin diğer dönemlerinde var olan karşılıkları bulunmaya çalışılmıştır. Yinelemeler, dizinde ayrıca verilmiştir. Anahtar Kelimeler: İkilemeler, Kışaşü'l-Enbiya, Harezm Türkçesi

IV ABSTRACT Reduplications in Kısasü'l Enbiyâ In our study we have investigated the reduplications in - Kısasü'i Enbiyâ written in the fourteenth century. At the end of the research we have found 403 reduplications and 44 repetitions in Kısasü'l -Enbiyâ. In this present study, we have aimed to demonstrate the power and productivity of expression in Turkish by putting forward the position and importance of reduplications. The reduplications we have determined have been studied from the point of phonetics, form and meaning. We have also compared the reduplications in Kısasü'l - Enbiyâ with the reduplications in other works belonging to various periods (Orkhon Inscriptions, texts written in Uigur Turkish, Kutadgu Bilig and Süheyl ü Nev-Bahar). By such a comparision we have aimed to point out the change observed in reduplications in the historical process. In the introduction, the reduplications in Turkish, the aim of choosing to study Kısasü'l Enbiyâ as our thesis, the importance of this work as a language matter and the stages of this study are stated. Our study consists of six main sections. In the first section, reduplications are examined according to their phonetic and formal characteristics. This section has seven sub-sections in itself: Reduplications according to their phonetical and structural characteristics, Reduplications according to their meanings, Reduplications with the same roots, Reduplications constructed with the conjunction 'w' or '«' and Reduplications following each other. Reduplications according to their phonetical and structural characteristics have been analyzed under six subtitles : Reduplications according to their phoneticsimilarities and syllable numbers, Reduplications according to their being nouns or verbs, Reduplications according to their structures, Reduphcations from the point of inflectional suffixes, Reduplications from the point of origin, and reduphcations from the point of syntactic structure. In the second section, Repetitions, in the third section, Reduplication-like structures that take other words in between, in the fourth section, Multi-structured Reduplications, in the fifth section, Component Reduplications, in the sixth section, Idiomatic Reduplications have been studied. The index has been organized according to both two words that compose a reduplication. In this part, the words are studied from the point of etymology and the equivalents of the reduplications in other periods of Turkish have been tried to be found. Repetitions have also been given separately in the index. Key Words: Reduplications, Kısasti'1-Enbiyâ, Harezrn Turkish