Oğuz Atay ve Alev Alatlı`nın romanlarında aydın ve yabancılaşma sorunu: Karşılaştırmalı bir edebiyat sosyolojisi çalışması

Abstract

OĞUZ ATAY VE ALEV ALATLI'NIN ROMANLARINDA AYDIN VEYABANCILAŞMA SORUNU: KARŞILAŞTIRMALI B R EDEB YATSOSYOLOJ S ÇALIŞMASIMEHMET SEVG LÖZETBu çalışmada aydın ve yabancılaşma kavramlarından hareketle,toplumsal bağlamı içerisinde aydınların yabancılaşması olgusu incelenmiştir. ?OğuzAtay ve Alev Alatlı'nın romanlarında aydın ve yabancılaşma sorunu: Karşılaştırmalıbir edebiyat sosyolojisi çalışması? adlı bu araştırmada temel olarak, gelenekseltoplumdan modern topluma geçiş sürecini yaşayan toplumlarda görülen hızlıtoplumsal değişimin, aydınların yabancılaşmasına etkileri ele alınmıştır. Butoplumsal değişim yalnız aydınları değil bütün sosyal yapıyı, bütün sosyalbirliktelikleri etkilemektedir. Aydınların toplumu dönüştürmede büyük etkilerivardır. Ancak kendileri de çağın ve toplumun problemlerinden etkilenmektedirler.Sanayi toplumlarında yoğun olarak görülen yabancılaşmadan, bir sosyalkategori olarak en çok etkilenen toplum kesimi aydınlardır. Aydınlarınyabancılaşması pek çok disipline; felsefe, sanat ve bilime konu olmuştur. Özellikleromanlarda ele alınan bu konunun bilimsel açıdan da incelenmesi gerekliliğiedebiyatla sosyolojiyi buluşturmuştur.Bir edebiyat sosyolojisi çalışması olarak bu araştırmada, aydın veyabancılaşma sorunu Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar ve Alev Alatlı'nın Viva LaMuerte! Yaşasın Ölüm! romanlarını nitel araştırma yöntemlerinden belgesel gözlemyöntemiyle ele alınmıştır. Melvin Seeman'ın yabancılaşma kuramı ışığında,yabancılaşma göstergelerini kullanarak romanlardaki seçilmiş aydın karakterlerinyabancılaşma süreçleri incelenmiştir.Araştırma bulgularının değerlendirilmesi ile elde edilen sonuçlar ise şöyleözetlenebilir:- Aydın kavramı göreceli ve soyut bir kavram olduğundan tanımında bir uzlaşmayoktur.- Aydınların sosyal birliktelikler açısından, bir sosyal kategori olarak ele alınmalarısosyolojik olarak doğru bir yaklaşımdır.- Aydınların yabancılaşmasını anlaşılmasında edebiyatın ve romanların önemlikatkıları vardır.- Aydınlar diğer toplum kesimlerine göre yabancılaşmadan en çok etkilenen toplumkesimlerini oluşturmaktadır.- Aydınlar işlevlerini yerine getirebilmeleri için farklılaşmak zorundadırlar. Buzorundalık yabancılaşmayı kaçınılmaz kılmaktadır.- Araştırmaya konu olan roman kahramanlarının üçü de tecrit edilme, kendineyabancılaşma, güçsüzlük ve anlamsızlıktan oluşan yabancılaşma biçimleriniyaşamaktadırlar.- Yabancılaşma göstergelerinden tecrit edilme ve kendine yabancılaşma aydınlarınkendi tercihi olarak ortaya çıkmaktadır.- Normsuzluk her aydının yaşadığı bir yabancılaşma biçimi değildir.Aydınların yabancılaşması çok sebeplidir. Aydınların yabancılaşmasında-sosyolojik öğeler psikolojik öğelere göre daha baskındır. Psikolojik etkenlerintemel kaynağını da sosyolojik etkenler oluşturmaktadır.- Aydınların yetiştirildikleri sosyo-kültürel ortamla yabancılaşmaları arasında sıkıbir ilişki vardır. Aydınların bireysel özellikleri ve zihniyetleri yabancılaşmasürecine büyük oranda etki etmektedir.Anahtar kelimeler: edebiyat sosyolojisi, aydın, yabancılaşma, aydın yabancılaşması

INTELLECTUAL AND ALINATION PROBLEM IN OĞUZ ATAY ANDALEV ALATLI?S NOVELS: A COMPARATIVE STUDY IN LITERATURESOCIOLOGYMEHMET SEVG LABSTRACTBy the means of the terms intellectual and alienation, the phenomenon ofintellectual?s alienation has been analyzed in social context. Intellectual andalienation problem in Oğuz Atay and Alev Alatlı?s novels: In this work named ascomperative literature sociology, a rapid social change in societies which are facing atransferring process from traditional to modern is mainly seen. This social changeaffects whole social structure and accompanies. Intellectuals have agreat affect ontransforming societies. But also they are influenced by the problems of their societiesand their age. Intellectuals as a social category, are the most influenced side of societyfrom alienation that?s highly seen in industrial societies. Alienation of intellectuals hasbeen a topic for many discipline, philosophy, art and science. As a literaturesociology, ıntellectual and alienation problem has been examined in Oğuz Atay?stutunamayanlar and Alev Alatlı?s Yaşasın Ölüm novels by using documentalobservation method from qualitative research method.By using Melvin Seeman?s alienation theory, alienation processes of thecharecters that are chosen from the novels have been studied by using alienationparameters. The results that are gained by the evaluation of research findings can beshortened as;- There is no consensus on the term of intellectual as its a relative and abstract term.- That the intellectuals have been examined as a social category in terms of socialaccompanies is a right social approach.- Literature and novels have great contributions on realising alienation ofintellectuals.- Intellectuals, compared with the other social parts, are the most influenced sides.- Intellectuals have to be different in order to fullfil their functions.- This obligation makes the alienation inevitable.- Three of the charecters mentioned in the research experience alienation types thatare constructed by being isolated, self alienation, weaknes, meaninglesness.- Among the alienation parameters, being isolated and self alienation are seen as theintellectual?s self choice.- Exceptionalism is not an alienation type that every intellectuals experiences.- Alienation of the intellectuals has many reasons. In the alienation of theintellectuals, social components are dominant to physchological components. Socialfactors form the basic source of phsychological.factors.- There is a certain connection between the cultural environment they are brought upand their alienations. The individual charecteristics and mentality of intellectualshave a great effect in alienation process.Key words: The Sociology of Literature, Intellectual, Alienation,Alienation of Intellectuals.