Mektepli gazetesinde yer alan metinlerin içeriğinin çocukların bilişsel ve duyuşsal gelişimlerine katkısı (1-148. sayı)

Abstract

Avrupa'da Aydınlanma hareketiyle birlikte (18. yüzyıl) değişen çocuk anlayışı,Türk Aydınlanması ile Türkiye Cumhuriyet'inde de kendini göstermiştir. Çocuklarayönelik hazırlanan yapıtlar (dergi, gazete ve kitaplar), Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte yurtgenelinde pek çok yere, özellikle gazete ve dergi biçiminde ulaşarak varlığınıhissettirmiştir.Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında yayımlanmış çocuk dergilerinden biride bu çalışmanın konusu olan Mektepli Gazetesidir. M. Sami Karayel 'in başyazarlığınıyaptığı ve toplam 148 sayı yayımlanan Mektepli Gazetesi, özellikle yayımlandığı dönemdeçocuk eğitimi ve çocuk edebiyatı açısından önemli bir işleve sahiptir.Araştırmanın evrenini Mektepli Gazetesi'nin Ankara Milli Kütüphane'de`1960 SB 38' kodu ile bulunan, yayımlanmış tüm sayıları (148) oluşturmaktadır. Bunedenle araştırma için örneklem kullanılmamış; Mektepli Gazetesi'nin mevcut tüm sayılarıincelenerek betimsel bir çalışma yapılmıştır. Gazetedeki bütün yazıların türlere göredökümü çıkarılmış; yazılar, yazar adına göre alfabetik olarak sıralanmış; sırasıyla öykü,roman, şiir ve diğer türler gruplandırılmıştır. Ayrı bir uzmanlık alanı gerektiren resim,karikatür v.b. görsel materyal değerlendirme dışı tutulmuştur.Mektepli Gazetesinin incelenmesi üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanınbirinci bölümünde temel olarak çocuk edebiyatının ortaya çıkışı ve gelişimi üzerindedurulmuş; Tanzimat dönemi çocuk edebiyatının gelişimi incelenmiş; Cumhuriyet dönemiTürk çocuk edebiyatı ve çocuk dergiciliği üzerinde durulmuş; çocuk dergilerinin çocukedebiyatı ve Türk Aydınlanması açısından işlevi incelenmiştir.kinci bölümde, Mektepli Gazetesi'nin içerik ve biçimi incelenmiştir. MektepliGazetesinin yayımlanışından gazetenin kapak, iç sayfa, yazar kadrosundan gazetede yeralan metinlerin türlerine (öykü, masal, şiir, roman ve diğer) kadar pek çok başlık üzerindedurulmuştur. Ayrıca yine içerik başlığı altında editör yazıları, okurlara yönelik etkinlikler,Mektepli Gazetesi'nin yayımlanışı ve gazetenin kapanma nedenleri incelenmiştir. Üçüncübölümde Mektepli Gazetesi'ndeki metinlerin çocukların bilişsel ve ahlaki gelişimlerinekatkısı irdelenmiştir.Çalışma sonucunda Cumhuriyet'in ilk yıllarında (1923-1935) yayımlanan birçocuk dergisinin ne tür konuları işlediği; okuyucularına ne tür iletiler gönderdiğisaptanmıştır. 1932-1935 yılları arasında yayımlanan Mektepli Gazetesi'nde, metinleraracılığıyla okuyuculara, gerçekleştirilen devrimleri sahiplenmeleri; ülkeyi daha ileriyegötürmeleri; çok çalışmaları; bilgiye ulaşmaları; öğrenmekten vazgeçmemeleribenimsetilmeye çalışıldığı görülmektedir.Anahtar Sözcükler: Mektepli Gazetesi, Çocuk, Çocuk Edebiyatı, ÇocukDergi ve Gazeteleri, Bilişsel Gelişim, Ahlaki Gelişim

Along with the enlightenment in the 18th century Europe, the changing viewpoint towards children presented itself in the Turkish Republic as well. With thedeclaration of the Turkish Republic, the literary works for children became availablethroughout the country delivered particularly as newspapers and magazines.One of the child magazines issued in the first years of Republic (1932-1935) isMektepli Newspaper, the subject of this study. The newspaper Mektepli issued in 148numbers totally and edited by M. Sami Karayel has an important function in terms of childeducation and literature particularly in the period it was issued.Our study takes its sample from all the 148 issues of Mektepli newspaperavailable at Ankara National Library with the code number `1960 SB 38?. For this reason,another sampling has not been used for the study; instead, Mektepli Newspaper availableissues all have been dealt with, therefore the nature of the study is a descriptive one. Allthe texts have been analysed based on their types, all the articles have been alphabeticallysorted according to authors; respectively all stories, novels, poems and other types havebeen grouped. The visual materials such as pictures, cartoons, etc. Have been excludedfrom the study as they are required another area of expertise.The study of Mektepli Newspaper consists of three parts. Basicly, in the firstpart of our study, we have focused on how child literature has come out and improved; thedevelopment of child literature in the Tanzimat Period and in the Republic Period; thefunction of child newspapers and magazines in terms of Turkish Enlightenment.In the second part the content and form of Mektepli Newspaper has beenexamined. Also, we have shed light on how the newspaper was issued, its cover, the innerpages, the board of authors and the types of the texts taking place in the newspaper (stories,novels, poems, tales, ets.). Besides these, we have gone through the editorial texts, theactivities related to the readers and the reasons why the newspaper was forced to end itspublication. In the third part, the contribution of Mektepli Newspaper to the cognitive andmoral development of children has been dealt with.In our study, it has been concluded that Mektepli Newspaper, through its texts,sent its readers some messages such as the importance of the reforms in the youngrepublic, the virtue of being hardworking and knowledgeable and the willingness to learnmore.Key Words: Mektepli Newspaper, Child, Children?s Literaure, ChildMagazines and Newspapers, Cognitive Development, Moral Development