Tarsus Şer`iyye sicillerine göre Mersin kentinin kuruluş öyküsü

Abstract

Mersin kenti bugün Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli iç ve dış ticaretmerkezlerinden birisidir. Kent bu özelliğini eskiçağlarda kazanmış fakat ortaçağdan itibaren,bir yerleşim ve ekonomik merkez olma özelliğini kaybetmiştir.Mersin kentinin adına yeniden rastlamamız, XIX. yüzyıl başlarına kadar mümkünolmamaktadır. Bu tarihlerden itibarense önce seyahatnameler, ardından da devlete aitkayıtlarda Mersin adı tekrar karşımıza çıkmaktadır. Mersin'in, tarihi bakımından, en önemliözelliği, tarihsel bir süreklilik göstermemesidir. Eskiçağlarla, XIX. yüzyıl arasında Mersinkenti diye bir yer yoktur. Yeniden ortaya çıkışının tam olarak öyküsü bilinmemektedir.Mersin kentinin yeniden bir yerleşim kimliği kazanmasındaki en önemli faktör, iskele veburadan yapılan ticarettir. Geleneksel Tarsus skelesi'nin işlevini yitirmesi, Mersin'in yenidenkimlik kazanmasındaki en önemli etkendir. skelenin oluşmasıyla birlikte, yerleşim artmış,ticari ve resmi kurumlar oluşmuş ve paralelinde kent idari bir statüye kavuşmuştur. Mersin'deidari yapının çok hızlı gelişmesi ve 1864'te kaza, 1888'de sancak olması, diğer kentlerdeeşine rastlanmayacak bir oluşumdur ve kentin önemini anlatması bakımından da dikkatçekicidir.Bu kadar hızlı büyüyen kente ait birincil kaynak olan şer'iyye sicilleri maalesefkayıptır. O yüzden Mersin tarihinin ilk dönemlerini açıklamak için Tarsus Şer'iyyeSicilleri'nden yararlanılarak kent tarihi açıklanmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Mersin, Mersin skelesi, Tarsus Şer'iyye Sicilleri, Ticaret.

Mersin city is one of the most important import and export centers of TurkishRepublic. The city gained this speciality from the ancient times but it lost speciality of thesettlement and the economical center from the beginning of the middle age.We hadn?t met the city called Mersin till the beginning of XIX. century. Fromthese times we first met the city Mersin in the books of travels then at the state records.In historical way the most important speciality of Mersin is it?s not ownerhistorical continuality. Between the ancient times and XIX. century there didn?t use to be thecity Mersin. The story of its againist establishment isn?t known exactly. The most importantfactor of its regaining of settlement was port and the trade via this port. The loss of function oftraditional Tarsus Port was the most important effect of Mersin?s regeining of its idendity.After the foundation of the port the settlement had been increased, commercial and officalfoundations had been occured and by the result of this the city gained administrative statue.Mersin became ?kaza? in 1864 and ?sancak? in 1888 and the rapid administrativedevelopment of Mersin is rare in other cities and it shows the important of the city.Unfortunately, kadi registers which was the first source of the rapidly growingcity had been lost. For that reason to know the first period of Mersin?s history has been triedbe explained by using Tarsus Kadi Registers.Key Words: Mersin, Port of Mersin, Tarsus Kadi Registers, Trade