Finansal serbestleşme sürecinde Türkiye`de kısa vadeli sermaye hareketlerinin makroekonomik etkileri

Abstract

Dünya ekonomisi 1980'li yıllardan itibaren, küreselleşme süreciyle birlikte,yeniden yapılanma içerisine girmiştir. Gelişmiş ülkeler, kendi sermayelerine daha kârlıyatırım alanları yaratabilmek, gelişmekte olan ülkeler ise, büyümenin finansmanı için ihtiyaçduydukları fonları sağlayabilmek amacıyla, finansal piyasalarına serbestlik kazandıracakpolitikaları uygulamaya koymuşlar, finans piyasalarını tüm miktar ve fiyat sınırlamalarındanarındırmışlardır. Finans piyasalarının serbestleştirilmesine yönelik politikaların devreyesokulmasıyla, finansal sermayenin dünya çapında dolaşımı hız kazanmış, bu tür sermayeakımlarının -kendisine daha kârlı yatırım olanakları sunan- gelişmekte olan ülke pazarlarınayöneldiği gözlenmiştir.Bu süreç içinde Türkiye ekonomisi de, 1989 yılında aldığı kararla sermayeakımlarını serbestleştirmiş, 24 Ocak 1980 Kararları ile başladığı dışa açılma ve serbestleşmesürecini tamamlamıştır. Bu sürecin tamamlanması ile, ekonomiye önemli miktarlarda kısavadeli ve spekülatif nitelikli sermaye girişi yaşanmıştır. Ülkeye giren finansal sermaye, biryandan ekonomik büyümenin kısa vadeli finansmanını sağlarken, öte taraftan da ani giriş-çıkışları ile makroekonomik dengelerin kırılganlaşmasına yol açmıştır.Bu çalışmada, 1990:1-2005:3 döneminde, Türkiye ekonomisine giren kısa vadelisermaye akımlarının, faiz oranı, döviz kuru, enflasyon oranı gibi parasal göstergeler; yatırımve GSYİH artışı gibi reel göstergeler ve dış ticaret dengesi ile etkileşimi, Vector AutoRegressif (VAR) modeli yardımıyla araştırılmaktadır.Çalışmanın sonucundan, ekonomiye kısa vadeli sermaye girişlerinin, tüketim veyatırım ortamını etkilemek yoluyla GSYİH'da kısa vadeli bir artışa yol açtığı, yerli paranındeğer kazanmasına neden olarak dış ticaret dengesini olumsuz etkilediği, uzun dönemde faizoranlarının yükselmesine neden olduğu, ancak enflasyon oranı ile ilişkisinin anlamsız olduğuanlaşılmaktadır. Bununla birlikte, ekonomiye yönelen kısa vadeli sermaye akımları, değişkenniteliği ve ekonomiye ani giriş-çıkışları nedeniyle, ekonomideki istikrarsızlıkları artırmakta,krize uygun ortam hazırlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Finansal Serbestleşme, Sermaye Akımları, Makroekonomik Değişkenler

Along with the globalization process, world economy has started to reform since1980. Developed Countries, for creating more profitable investment areas for their capitalaccumulation, and developing countries, for capturing required capital accumulation financingtheir economic growth, have applied policies leading to financial market liberalization andremoved their financial markets off the quantity and price limitations. By the implementationof financial liberalization policies, the flow of financial capital has accelerated all over theworld, leaded to emerging financial markets that yield more profitable investmentopportunities.Within this process, Turkish economy has been liberated capital movements in1989, and completed the process of openness and financial liberalization process started atJanuary 24, 1980. Therefore, there have been short termed and speculative capital inflows inthe considerable amount. While the financial capital inflow provides short- term funds for theeconomic growth, on the other hand, sudden inflow-outflow make the macro economicbalances fragile.In this study, the interaction of the short term capital inflow with the financialvariables such as interest rates, exchange rates, inflation and with the real variables such asinvestment and GDP growth and with trade balance, is analyzed by using Vector AutoRegressive (VAR) model for the period 1990:01-2005:03.It is concluded that short term capital inflow leads to a short term GDP growth byinfluencing consumption and investment spending, affects trade balance negatively byappreciating the domestic currency and increases interest rates in the long term withoutleaving inflation changed significantly. Therefore, due to volatile and sudden movementcharacteristics, short term capital inflows into the economy increase the instability of theeconomy and hence create a crisis environment.Key words: Financial Liberalization, Capital Flows, Macroeconomic Variables