19.yüzyılın ikinci yarısında Tarsus`ta yaşayan gayrımüslimlerin sosyo-ekonomik yapıya etkileri

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu, çok uluslu bir devlet yapısına sahiptir. Bu toplumsal yapı içerisinde Müslümanların dışında gayrımüslim vatandaşlar da Osmanlı'nın meydana getirdiği ?Millet Sistemi? içerisinde yaşamlarını sürdürmüşlerdir. 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, Avrupalı devletlerin de baskısıyla gayrımüslimlere yönelik bir takım düzenlemeler içerisine girmiştir. Bu düzenlemeler, ekonomi alanında gayrımüslimleri daha da ön plana çıkarmıştır. Batı kapitalizminin, Osmanlı İmparatorluğu'nda temsilcisi olan gayrımüslimler, 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun ticari yaşamına damgalarını vurmuşlardır. İşte bu noktada Osmanlı İmparatorluğu'nda gayrımüslim vatandaşların yoğun yaşadığı yerlerden biride Tarsus'tur.Tarsus'ta yaşayan gayrımüslim Osmanlı vatandaşları, nüfus olarak Müslümanlardan daha az; ama ekonomik anlamda daha güçlüdürler. Tarsus ve çevresinde kurulan sanayiler (pamuk ve dokuma fabrikaları), ticaret, sarraflık, bankerlik gibi çeşitli iş alanlarında gayrımüslimlerin etkinlikleri fazladır. Tarsus'ta yaşayan gayrımüslimler, kentin yönetim yapısında da etkin bir biçimde rol almışlardır. Kent merkezinde kendi okulları, kiliseleri ile sosyal yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu yapı 20. yüzyılın başına kadar devam etmiştir. Ancak I. Dünya savaşı, bağımsızlık savaşı ve sonrasında yaşanan nüfus mübadelesi gibi bir takım olaylardan dolayı bölgedeki gayrımüslim nüfus azalmıştır. Gayrımüslim nüfusun azalması, Tarsus kentinin ekonomik yapısındaki canlılığın kaybolmasına veekonomik yapının tamamen Müslümanların(Türklerin) denetimi altına girmesine neden olmuştur.Anahtar kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu ve Gayrımüslimler, Tarsus, Tarsus'ta Gayrımüslim Nüfus, Gayrımüslimler ve Ticaret, Konsolosluklar, Tarsus'un Ekonomik Yapısında Gayrımüslimler, Tarsus'un Sosyal Yapısında Gayrımüslimler.

Ottoman Empire has a multinational state structure. In this social structure in addition to the Moslems, non-Moslem citizens are exist in the nation system created by Ottoman. In the nineteenth century, Ottoman Empire -due to the sanctions of European states- implemented some regulations which are directed to non-Moslems. Non-Moslems as a representative of Western capitalism marked the commercial life of Ottoman Empire, that is, they economically came to the fore thanks to these regulations in the nineteenth century. At this point, Tarsus is one of the densely populated areas by non-Moslem citizens in Ottoman Empire.The non-Moslem Ottoman citizens who lived in Tarsus are less in number than non-Moslems but more powerful in economical situation. The non-Moslems has more activities in various business fields such as the industry built in Tarsus and in its environment (cotton and textile factories), trading, moneylending and banking. The non-Moslem people who lived in Tarsus had and important part in the administration of the city. They lived in the city center having their own schools and churches. This structure lasted until the beginning of the 20 th century. However, because of some incidents like the 1 st World War, the independence War and the population exchange after wards, the population of non-Moslem people in the area decreased. The decrease in population of the non-Moslem people caused the loss of the liveliness in Tarsus economical structure and made the economical structure be completely under Moslem (Turkish) people?s control.Key Words: Ottoman Empire and non-Moslems, Tarsus, Non-Moslem population in Tarsus, Non-Moslems and commerce, Embassies, Non-Moslems within economic structure of Tarsus, Non-Moslems within social structure of Tarsus