Amerikan misyoner okullarından `Merkezi Türkiye Koleji` (1876-1924)

Abstract

Avrupa ve Amerika'da Hıristiyanlığı yaymak için birçok misyoner teşkilatları kurulmuştur. Bunlardan birisi de 27 Haziran 1810 yılında Boston'da kurulan Amerikan Board teşkilatıdır. ABD'deki Protestan misyoner örgütlerinin en önemlilerinden biri olan bu teşkilat, kısa sürede Çin, Hindistan, Güney Amerika, Afrika ve Hıristiyanlığın çıkış noktası olan Ortadoğu'ya amaçlarını gerçekleştirmek için misyonerler göndermiştir.Amerikan Board, Osmanlı topraklarındaki faaliyetlerine 1820 yılı başlarında başlamıştır. ABCFM üyesi olan Pliny Fisk ve Levi Parsons adlı iki misyoner, 1819 yılı Kasım ayında Boston'dan Osmanlı topraklarına doğru başlattıkları yolculuklarını 15 Ocak 1820 tarihinde İzmir'de tamamlamışlardır. Osmanlı Devleti sınırları içerisinde başlıca beş misyon bölgesi oluşturmuştur. Bu misyonlar Suriye Misyonu, Batı Türkiye Misyonu, Doğu Türkiye Misyonu, Merkezi Türkiye Misyonu ve Avrupa Türkiye'si Misyonu'dur.Merkezi Türkiye Misyonu'nun merkezi Gaziantep'ti. Amerikan Board, Gaziantep'te Protestan çalışmalarına 1847 yılında başlamıştır. Bölgedeki etkinliğini güçlendirmek için eğitim, sağlık ve matbaa gibi faaliyetler de bulunmuştur.Amerikan Board'ın Türkiye sınırları içerisinde kurduğu ilk kolej, Gaziantep'teki Merkezi Türkiye Koleji'dir. 1876 yılında kurulan bu okul, Hazırlık, Tıp ve Bilimler Bölümü olmak üzere üç bölümden oluşmaktaydı. Osmanlı hükümetinin 1914 yılında üniversite olarak da kabul ettiği bu kolejden birçok doktor, eczacı, diş hekimi, öğretmen, mühendis, hukukçu ve papaz yetişmiştir. I. Dünya Savaşı'ndan sonra bölgeden Ermenilerin ayrılması ile kolej de 1924 yılında Halep'e taşınmıştır.

A great many missionary organizations were established for spreading Christianity in Europe and America. One of these is American Board, organized in Boston in 27 June 1810. This organization, one of the most significant Protestant missionary organizations in USA, sent out missionaries to China, India, South America, Africa and the Middle East where Christianity came into light to achieve its goal.The activities of the American Board in the Ottoman lands began in the early 1820s. Members of ABCFM, two missionaries called Pliny Fisk and Levi Parsons completed their travel, which began in November 1819 and extended from Boston to Ottoman lands, in Smyrna in 15 January 1820. American Board organized five mission areas in Ottoman lands. These were Syrian Mission, West Turkey Mission, East Turkey Mission, Central Turkey Mission and European Turkey Mission.The centre of Central Turkey Mission was Aintab. American Board?s Protestant activities in Aintab began in 1847. With the aim of making great impact in the area, it focused on the fields like education, health and press.Founded in 1876 in Aintab, Central Turkey College consisted of three parts as Preparatory, Medical and Science Departments. From this college, which Ottoman Empire accepted as university in 1914, a good many doctors, pharmacists, dentists, teachers, engineers, jurists and pastors were graduated. College moved to Aleppo in 1924 with the Armenian?s leaving the area after World War I.