Nakit yönetimi ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`nda yer alan işletmelerde nakit yönetimi üzerine bir uygulama

Abstract

ÖZETNakit bulundurma maliyetleri ile nakit yetersizliği durumunda ortayaçıkabilecek maliyetleri azaltarak piyasa değerini artıracak optimum nakit tutarınınbelirlenmesi işletmeler için büyük önem taşımaktadır. Nakit yönetimi, işletmelerinnakit fazlalığı durumunda bu fazla nakdin temsil maliyetleri ile fırsat maliyetleriniminimum seviyeye indiren kârlı alanlara yatırılması, nakit sıkışıklığı durumundaişlem maliyetleri, finansal sıkıntı ve iflas maliyetlerine maruz kalınmadan nakitsağlanması yönünde alınan kararları kapsamaktadır. şletmeler, işlem, fırsat, temsil,finansal sıkıntı ve iflas maliyetlerini minimize edecek optimum nakit tutarınıbelirlemeye çalışırlar. Bu çalışmada, nakit yönetimi klasik ve modern yaklaşımlarçerçevesinde incelenmiş, işletmelerin hedef nakit tutma düzeylerine sahip olupolmadıkları, nakit yönetiminde etkili olan faktörlerin neler olduğu, fazla nakit tutuptutmadıkları, fazla nakit bulunduran işletmelerin bu nakdi hangi alanlardakullandıkları araştırılmıştır. Ayrıca, işletmelerin nakit tutma konusundakitutumlarının denge, finansal hiyerarşi ve serbest nakit akımları teorilerineuygunlukları tespit edilmeye çalışılmıştır.stanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda faaliyet gösteren işletmeler üzerindeyapılan analiz sonuçlarına göre, işletmelerin hedef nakit tutma düzeyine sahipoldukları ve bu anlamda denge teorisiyle uyumlu davranış gösterdikleri anlaşılmıştır.Nakit tutma düzeyi ile nakit tutma düzeyini belirlemeye yönelik yapılan regresyonanalizi sonuçlarına göre nakit tutma düzeyi ile PD/DD oranı, borçlanma oranı, Ar-Geharcamaları, NÇS/net varlık oranı ve kâr payı ödemeleri arasında pozitif yönlü birilişki buna karşın; nakit tutma düzeyi ile borçlanma oranı arsında negatif yönlü birilişki tespit edilmiştir. Bu bağlamda, işletmelerin nakit yönetimi konusunda denge,finansal hiyerarşi ve serbest nakit akımları teorilerini desteklerini veya reddettiklerinibelirtmek mümkün değildir. Fazla nakde sahip işletmelerden yüksek PD/DD oranınayani yatırım fırsatlarına sahip olan işletmelerin daha yüksek kâr payı dağıtmayı, fazlanakit bulundurma düzeyi yüksek işletmelerin ise bu fazla nakdi kâr payıödemelerinde kullanmayı ve nakit olarak bulundurmayı tercih ettikleri, sermayeharcamaları konusunda ise işletmeler arasında fark olmadığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Nakit yönetimi, optimum nakit düzeyi, boumol modeli,miller-orr modeli, stone modeli, beranek modeli, finansal sıkıntı ve iflas maliyetleri,asimetrik bilgi, temsil teorisi, denge teorisi, finansal hiyerarşi teorisi, serbest nakitakımları teorisi, MKB

ABSTRACTIt is important for firms to determine the optimal amount of cash thatmaximizes the market value and reduces the costs arising both from lacking andretaining cash. Cash management includes investing the excess cash of the firms inthe profitable areas which reduce the agency cost and the opportunity cost to theminimum level in case of the lack of cash. It also includes decisions for providingcash without taking the risk of transaction cost, financial distress, bankruptcy cost inthe lack of cash periods. Firms try to determine the optimum cash amount which canminimize the transaction cost, opportunity cost, agency cost, financial distress andbancruptcy cost. In this paper the cash management is examined in the context ofclassic and modern approaches. It is also tried to find out if the firms have the targetcash balances and the factors effecting the cash management, if the firms have excesscash and where the firms with excess cash invest that excess amount. In addition,firms? cash holding attitudes are examined in terms of consistency with trade-offtheory, financial hierarchy theory and free cash flow theory.The analysis of the firms operate in the Istanbul Stock Exchange show thatthe firms have the target cash level so they seemed to operate consistently with thetrade-off theory. The regression analysis of cash holding level and determining thecash holding level show that there are positive relation between market to book ratio,debt ratio, research and development ratio, net working capital/net assets ratio andpayout to shareholders. On the other hand there seem to be a negative relationbetween cash holding level and the bank debt. Thus, we can not claim that the firmssupports trade-off theory, financial hierarchy theory and free cash flow theory. Wefind that firms with the excess cash and the high market to book ratio in other wordsthe firms with investment opportunities prefer higher payout to the shareholders, butthe firms with high excess cash level prefer to payout the shareholders and keepingthe cash. We find that there is no differences about the capital expenditures.Keywords: Cash management, optimum cash level, Boumol Model, Miller-Orr Model, Stone Model, Beranek Model, financial distress, bankruptcy costs,asymmetric information, agency theory, trade-off theory, financial hierarchy theory,free cash flow theory, ISE.