Türkiye Büyük Millet Meclisinin Meclis-i Mebusan kökenli üyeleri (1920?1950)

Abstract

İkinci Meşrutiyet Döneminde uygulanan politikalar büyük ölçüde Cumhuriyet Döneminde de devam ettirilmiştir. Meşrutiyetten Cumhuriyete siyasî, ekonomik ve kültürel alan ve politikalarda görülen süreklilik doğal olarak parlamentoya ve ilişkili konulara da yansımıştır.Seçim kanunu ve sistemi, yürütmenin yasamaya üstünlüğü ve siyasal katılma sürecinde demokratik hak ve özgürlüklerin tam kullanımı için zamana ihtiyaç olduğu kanısı Meşrutiyet Döneminin ve 1940'lara kadarki Cumhuriyetin ortak özellikleri olmuştur.Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemleri arasında siyasal yaşamda görülen benzerlikler Meclis-i Mebusandan TBMM'ye üye sürekliliklerinde de izlenebilmektedir. İkinci Meşrutiyetin ilk meclisinden sonuncusuna değin çeşitli dönemlerde seçilen mebusların üçte birinden fazlasının TBMM'nin de farklı dönemlerinde görev yaptıkları görülmektedir. İlk TBMM son Osmanlı Meclis-i Mebusanının üyelerinin doğrudan katılımına izin vermiştir. İzleyen TBMM'lerde de azalarak da olsa Osmanlı mebuslarına 1960 yılına kadar rastlamak mümkün olmuştur. Meşrutiyetin çoğulcu ve tekilci yönelimleri içinde şekillenen iktidar elitinin Cumhuriyet Döneminde de niteliksel ve niceliksel olarak sürdürüldüğü görülmektedir.Meclis-i Mebusandan TBMM'ye süreklilik gösterenler arasında İttihatçılar çoğunluktadır. İttihat ve Terakki ve CHP karşıtları ise TBMM'de güçlükle temsil edilebildiğinden muhalefetin daha çok ideolojik anlamda bir sürekliliği söz konusu olabilmiştir. Meclis-i Mebusan kökenliler, çoğunlukla, önce Birinci Gruba, sonra da Cumhuriyet Halk Partisine bağlı kalmıştır. Ancak muhalefet hareketlerine katılanlara da rastlanmıştır.Anahtar sözcükler: Meclis-i Mebusan, TBMM, Türk Siyasal Eliti, Meşrutiyet, Cumhuriyet.

Policies applied during the Second Constitutional Era were mostly carried on throughout the Republican Period. The permanency in the policies together with political, economic and cultural areas from the so-called Era to that period naturally affect the Parliament and the related topics.The electoral law and its system, the ascendancy of law enforcement over the legislation and the estimation on the time requirement for the full utilization of fundamental freedoms in the political participation process were the common features of the Constitutional Era and the Republican period until 1940s.The similarities seen in the political atmosphere between the Constitutional and the Republican periods could be monitored throughout the continuity of membership from Meclis-i Mebusan to the Turkish Parliament. It is noticed that more than one-thirds of the deputies, elected during various terms from the first assembly of the Second Constitutional Era to the last phase, were appointed through the different phases of Turkish Parliament. The first Turkish Parliament permitted the participation the deputies of Ottoman Meclis-i Mebusan. It is also possible to see the Ottoman deputies in the following parliaments till 1960s with descending figures. The elite holding the government, had been shaped through the pluralist and unique orientation of the Constitutional Era, maintained their qualitative and quantitative structure through the Republican Period. The advocates of CUP (Committee of Union and Progress) had the majority among the ones maintained their permanence from Meclis-i Mebusan to Turkish Parliament. Due to the difficulties in the representation process of the opponents of CUP and The Republican People?s Party, the opposition mostly seen in ideological means. The origins of Meclis-i Mebusan were generally adhered to the First Group, then The Republican People?s Party. However, there were ones participated in opposite campaigns.Key words: Meclis-i Mebusan, The Turkish Parliament, Turkish Political Elite, Constitutional Era, The Republican Period.