Plurals, mass nouns, and telicity in Turkish

Abstract

Bu çalışmanın genel amacı Türkçede sözlüksel görünüş yapısına bütüncül bir yaklaşım sunmaktır. Çalışma özellikle sözlüksel görünüş kavramlarından biri olan hedefte-bitişlilik kavramının çoğulluk ve sayılamazlık kavramlarıyla ilişkisini irdeler.Çalışmanın vurguladığı temel bir nokta doğal dilde adsal alan ile eylemsel alan arasındaki paralelliklerdir. Her iki alandaki bazı anlambilimsel ayrımların, sadece anlambilimsel tekillik ve anlambilimsel çoğulluk ayrımına indirgenebileceği savunulur. Anlambilimsel tekillik ve çoğulluk ayrımı, adsal alanda tekil ve çoğul adları ayırmanın yanı sıra, grup gönderimli ve dağılımsal okuma alan adları birbirinden ayırır. Ayrıca, sayılamaz ve sayılabilir adlar arasındaki farklılık da bu anlambilimsel ayrım tarafından belirlenir. Çalışma, grup gönderimli adların ve sayılabilir adların anlambilimsel olarak tekil, sayılamaz adların ve dağılımsal okuma alan adların ise anlambilimsel olarak çoğul olduğu görüşünü benimser.Eylemsel alanda ise, anlambilimsel tekillik ve çoğulluk görünüşsel yapıya göre belirlenir. İçsel olarak hedefte-bitişli eylemler sözlükçeden [+tekil] olarak gelirlerken, içsel olarak hedefte-bitişsiz eylemler ise [+çoğul]dur. Bunun yanı sıra, bazı yüklemler belirsizdir ve bu yüklemlerin [+tekil] veya [+çoğul] yorumu eylemin eylem öbeğindeki dolaysız nesne ile kuracağı anlambilimsel ilişkiye göre belirlenir. Bu ayrım ışığında, görünüşsel eylem sınıflarından Aktiviteler çoğul, Olmalar tekil ve Tamamlamalar belirsiz olarak tanımlanır.Son olarak, tümce düzeyinde hedefte-bitişliliğin anlambilimsel tekilliğin bir yansıması olduğu savunulur. Hedefte-bitişlilik anlambilimsel olarak [+tekil] değere sahip bir yüklemin, anlambilimsel olarak [+tekil] üyelerle birleşiminden doğar. Buna göre, hedefte-bitişli bir tümcede çoğul adlar ve sayılamaz adlar tür-değiştiren anlambilimsel işlevler aracılığıyla [+tekil] okuma alırlar. Bütün bunların ışığında, çalışma Türkçe'de hedefte-bitişlilik kavramının görünümlerini bütüncül bir biçimde açıklamayı hedefler.Anahtar Kelimeler: Anlambilimsel tekillik, anlambilimsel çoğulluk, hedefte-bitişlilik, sözlüksel görünüş.

This study is primarily concerned with aspectual composition in Turkish.Although some work has recently been done on lexical aspect in Turkish, none havedirectly investigated the interaction of lexical aspectual feature of telicity with plurality andmass nouns. This study aims to fill this gap.An important area of investigation is the parallelism between the domain ofevents and the domain of individuals. It is argued that a number of semantic distinctionsboth in the nominal and verbal domains can be reduced to a distinction between semanticsingularity versus semantic plurality. Apart from distinguishing singular count nouns fromplural nouns in the nominal domain, semantic singularity/plurality separates sum-denotingindividuals from group-denoting individuals, and mass nouns from count nouns. Countnouns and groups are semantically singular, while mass nouns and sum-denotingindividuals are semantically plural.On the other hand, it is argued that in the verbal domain semantic singularityand semantic plurality are aspectually defined. Inherently telic predicates come out of thelexicon with a [+singular] value, while inherently atelic predicates come with a [+plural]value. Some predicates are underspecified and they get their value as a result of thesemantic interaction between the noun phrase and the verb inside the verb phrase. Theunderspecified class corresponds to accomplishments, while the singular class isachievements and plural class is activities.Finally, sentential telicity is argued to be an expression of semantic singularity;a predication of a semantically singular predicate to semantically singular arguments.Under telic predication, plural and mass nouns shift to semantically singular readings viatype-shifting semantic operators which are either abstract or in some casesimorphologically realized. All in all, the study aims to give a unified analysis of sententialtelicity in Turkish.Keywords: Semantic singularity, semantic plurality, telicity, aspect.