Güvenli iş davranışı; sosyal destek, öz-yeterlik ve bazı sosyo-psikolojik değişkenler tarafından kestirilebilir mi?

Abstract

Çalışma koşulları ve güvenliği her geçen gün gerek Avrupa'da gerekse ülkemizde önem kazanan bir konudur. İş kazaları, hem maddi hem de insani kayıplara yol açmakta, bireylerin yaşam kalitesini ve işletmelerin standartlarını etkilemektedir. İş güvenliği her ne kadar hukukçular ve mühendisler tarafından daha çok ilgilenilen bir konu olsa da, çalışanların iş güvenliği tedbirlerine uymaya karar vermesi psikoloji bilimini ilgilendirmektedir. Yapılan araştırmanın amacı işini güvenlik tedbirlerine uyarak yapmanın sosyal destek, öz-yeterlik ve bazı demografik değişkenler tarafından tahmin edilip edilemeyeceğini bulmaktır.Çalışmada, Çukurova bölgesindeki çeşitli illerde bulunan farklı iş kolu ve iş riskinde hizmet veren kurumlardan toplanan 743 veri üzerinde çalışılmıştır. Veri toplamada tarama yöntemi olan kağıt-kalem testi kullanılmıştır. Bu testler, demografik bilgilerin sorulduğu kişisel bilgi formu, işte güvenli davranmada öz-yeterlik ölçeği, çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği ve bireylerin güvenli davranışları uygulamada hangi basamakta olduğunu ölçen; işte güvenli davranış değişim basamakları formundan oluşmaktadır.Değişkenlerin birbiriyle ilişkisi ve yordayıcı gücünü ölçmek amacıyla ki-kare, lojistik regresyon ve multinominal lojistik regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Analizler sonucu, güvenli davranışların sosyal destek ve öz-yeterlik değişkenleri tarafından kestirilebildiği bulunmuştur.Türk psikoloji literatüründe iş güvenliği konusunda yapılan az sayıdaki çalışmalardan biri olan bu tez, eğitim ve psikolojik desteğin güvenli iş davranışı kazanmaya yardımcı olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: İş Güvenliği, Değişim Basamakları, Öz-Yeterlik, Sosyal Destek.

Nowadays, work conditions and occupational safety are becoming very essential subjects in all around the world. Occupational accidents cause both financial and humanitarian losses, and decrease people?s life quality and the firms? standarts. Even though occupational safety is a topic mostly interested by lawyers and engineers, deciding follow up safety instructions relates to Psychology.This thesis aims to find out whether social support, self-efficacy and some psycho-social variables could predict safely working.We collected 743 datas from several firms that work on varied sectors and have dissimilar job risks according to each other, in region of Cilicia. We used some questionnaires to have these datas. These scales are; the individual information form, the safety self efficacy scale, the multiperceived social support scale and the safety stages of change scale.To figure out the relationship between the variables and their strength on predicting safely working, we used chi-square test, logistic regression and multinominal logistic regression analyses. The test results showed that safely working could be predicted by perceived social support and safety self-efficacy.This thesis, one of few studies on occupational safety in Turkish Psychology literature, contributes that education and psychological support help gaining safely work behaviour.Keywords: Occupational Safety, Stages of Change, Self-Efficacy, Social Support.