Türkiye`de ulus devletin kuruluşu esnasında merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri (1929 Vilayet İdaresi Kanunu temelinde yönetsel inceleme)

Abstract

Kamu yönetiminde kullanılan merkezi yönetim ve yerel yönetim kavramları, özellikle günümüzde birbirinin alternatifi gibi düşünülmekte ve yerel yönetimin, merkezi yönetimi tamamlayıcısı olduğu göz ardı edilmektedir. Bu bakış açısı, Türk yönetim tarihi incelemelerinde de kendini göstermekte ve yapılan yasal düzenleme ya da uygulamalar bu biçimde değerlendirilmektedir. Oysaki yerel yönetimler, modern devlet biçiminin de gösterdiği gibi, merkezi yönetim var olmadan tek başına var olamayacaktır. Aynı mantıkla bakıldığında, yerel yönetimlerin sahip olduğu yetki ve görevlerin merkezi yönetim tarafından süreç içerisinde kendilerine verildiği sonucuna ulaşılacaktır. Bununla birlikte, salt merkezi yönetimin uygulandığı bir yönetimin varlığı ise gerçeklikle örtüşmemektedir. İster taşra örgütü eliyle ister yerel yönetimler aracılığıyla olsun, yerel ve ortak işlerin gerçekleştirilmesinde şu ya da bu oranda merkezi yönetimin yetkisini genişletmesi ya da görevlerini bölüştürmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, merkezi yönetim ya da yerel yönetime dair modern uygulamaların yerleştiği sürece, yani Cumhuriyet dönemi Türkiye'sine bakmak gerekecektir. Türkiye'de Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte, yaşanan sosyo-ekonomik devrimler, devletin yeniden yapılanmasını da beraberinde getirmiştir. Osmanlı Devleti'nden kalan miras, Cumhuriyet dönemi devletin yeniden yapılanması konusunda önemli bir birikim sağlamıştır. Ulus devletin kuruluşu esnasında merkezi yönetim ve merkezi yönetimin taşra örgütü ile yerel yönetimlere özel bir görev yüklenmiştir. 1929 tarihli Vilâyet İdaresi Kanunu ise bu süreçte yapılan en önemli düzenlemelerden biridir.

The concepts of the central and local administration on the public administration are thought as alternative to each other. Despite the fact the local administration is the complementary to the public administration is not taken into the considiration. This perspective is met the researchs of the Turkish administration history and legal arrangements and applications based on this point of view are evaluated. The form of the as modern state shows without the state local administration cannot exists. Similarly, power and missions,it is the central administration which gives the local administration. However, the mere existence of the central administration is not realistic. It is thus necessary to devaluate or to share the tasks of the central administration which are local and collective to the local administration or to the provincial administration to a certain degree. In this regard, the analysis of the early period of the Turkish Republic through the establishment of the modern administration between the central and local administration. After the establishment of the Turkish Republic the revolution in the social, economical and political sphere raised the restructuring of the state. The inheritance from the Ottoman Empire supply an important accumulation for the restructing of the state in the period of the Republic. Through the establishment of the nation state, the central administration its provincial administration and the local administration were. The Law of the City Administration parsed in 1929 is an important arrangement of this period.