Cinsiyet rolü yöneliminin ablalık ve ağabeylikle ilişkisinin toplumsal rol kuramı bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada cinsiyet rolü yöneliminin birer toplumsal rol olan ablalık ve ağabeylik ile ilişkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Uşak, Malatya, İstanbul ve Eskişehir illerinde eğitiminde devam eden ve yaşları 14-18 arasında değişen, 351'i kadın (%46,9), 398'i (%53,1) erkek, 749 kişi oluşturmuştur. Katılımcılar araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formunu ve Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kısa Formu'nu tamamlamıştır. Veriler SPSS 10.0 paket programında parametrik ve parametrik olmayan modeller için uygun analizlerle değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda annenin çalışma durumu ile erkeklerin cinsiyet rolü yönelimi, ailenin gelir durumu ile kadın ve erkeklerin cinsiyet rolü yöneliminin ilişkili olduğu görülmüştür. Doğum konumu ile erkeklerin cinsiyet rolü yönelimi ve kadınsılığının ilişkili olduğu görülmüştür. Doğum sırası, ailesindeki çocuk sayısı, kendinden küçük kardeşlerinin cinsiyet kombinasyonu, ailesindeki çocukların cinsiyet kombinasyonu, kendini nasıl bir kardeş olarak tanımladığı ile ağabeylerin kadınsılığı; ailesindeki çocukların cinsiyet kombinasyonu ile ağabeylerin cinsiyet rolü yöneliminin ilişkili olduğu görülmüştür. Ailesindeki çocukların cinsiyet kombinasyonu, kendini nasıl bir kardeş olarak tanımladığı ile ağabeylerin erkeksiliği ilişkili bulunmuştur. Kendinden küçük kardeşlerinin cinsiyet kombinasyonu ve kendini nasıl bir kardeş olarak tanımladığı ile ablaların kadınsılığının ilişkili olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar literatür bağlamında tartışılmış ve ileriye dönük çalışmalar için öneriler sunulmuştur.Anahtar kelimler: Cinsiyet rolü yönelimi, toplumsal rol, doğum konumu, ablalık, ağabeylik.

In this study, the correlations between sex role orientation and the social roles of being an elder sister and brother were examined. Sample of the study consisted of 749 people, 351 female (46.9%) and 398 male (53.1%) students aged between 14-18 years old, living in Uşak, Malatya, İstanbul and Eskişehir. Participants filled out a form to state their socio-demographic characteristics which was composed by the researcher and they received Bem Sex Role Inventory. Results of the analyses revealed that there was a correlation between mother?s working condition and sex role orientation of male, and between family income and sex role orientation of female and male. Another correlation was found between birth order and sex role orientation and effeminacy of male. Femininity of elder brother was correlated with birth order, the number of the children, sex combination of younger siblings, sex combination of the children, and the way of describing himself/herself as a brother/sister. Also sex combination of the children was correlated with sex role orientation of elder brother. In addition, sex combination of the children and the way of describing himself/herself as a brother/sister were correlated with masculinity of elder brother. Sex combination of younger siblings and the way of describing himself/herself as a brother/sister were correlated with femininity of elder sisters.Key Words: Sex role orientation, social role, birth order, being an elder sister, being an elder brother