Semantic and syntactic analysis of Turkish serial verb constructions

Abstract

Bu çalışmanın ana hedefi, diğer dünya dillerinde oldukça üretken bir şekilde kullanılan sıralı eylem yapılarını Türkçe için belirleyerek Türkçe'deki eşgüdüm (coordination) ve alt güdümleme (subordination) gibi yapılardan ayırt etmek ve anlambilimsel ve yapısal özelliklerini sergilemektir. Bu amaca ulaşmak için diğer dünya dillerindeki prototip ve prototip olmayan örnekler incelenmiştir. Ayrıca dil evrenceleri çerçevesinde şu ana kadar yapılmış olan çalışmalar incelenmiş ve diller arası örnekler karşılaştırılmıştır. Bu konuda şu ana kadar yapılmış olan sınırlı sayıdaki çalışmanın yeterli derecede açıklayıcı olmaması göz önünde bulundurularak, anlamsal ve yapısal çerçevede Türkçe için saptanan sıralı eylem yapılarının gösterdiği özellikler düşünülerek bu eylemlerin yapısal ve anlamsal ulamları oluşturulmuştur. Sıralı eylem yapısı olarak belirlenen yapıların gerek anlambilimsel gerekse yapısal özellikleri ortaya konularak Türkçe dilbilgisinin betimlenmesine katkıda bulunabilmek amaçlanmıştır.Çalışmanın giriş bölümünde, araştırma soruları ve olası varsayımları, çalışmanın amaçları ve önemi, sınırlılıkları ve veri toplama yöntemleri belirtilmiştir.İlk bölümde, öncelikle sıralı eylem yapılarına ilişkin tanımlama problemine yer verilmiş, yapının temel özellikleri ve Türkçe'deki benzer yapılar olan eşgüdüm (coordination) ve alt güdümleme (subordination) gibi yapılardan farkı tipolojik çerçevede tanıtılmıştır. Önemli yaklaşımlar ve sınıflandırmalar sunulmuştur.İkinci bölümde Türkçe'deki hangi dilbiligisel yapıların sıralı eylem yapısı olduğu belirtilmiş ve Türkçe'nin örnekleri konunun dil tipolojisi boyutuna ilişkin olarak ilettikleri ortak anlam ve yapısal özellikler çerçevesinde sınıflandırılmıştır.Son bölümde ise yapının tam resmini ortaya koymak amacıyla sıralı eylem yapısı olarak tanımlanabilecek yapıların oluşum kuralları, sergiledikleri dilbilgisel süreçler, eşgüdüm (coordination) ve alt güdümleme (subordination) gibi yapılardan farklılıkları ve temel eğilimleri belirlenmiştir.Her ne kadar kapsayıcı bir çalışma amaçlanmış olsa da bu son derece ilgi çekici ve henüz açıklığa kavuşturulmamış konunun her yönüyle tek bir çalışmada ele alınması imkânsızdır. Sıralı eylem yapılarının özellikle anlambilimsel ve işlevsel motivasyonları, farklı türleri için dilbilgiselleşme eğilimleri, tek bir dilde yer alan birden fazla sıralı eylem yapıları ve bilişsel ve kavramsal bağdaşımları araştırmaya değer konulardır.

This study aimed at providing a descriptive account of SVCs in Turkish in typological perspective from the point of the universal parameters outlined by Aikhenvald and Dixon (2006). In the first chapter of our study, the section I.1 was allocated to introduce the definition of serial verb construction term with the problems and criteria regarding defining, the semantic relations between serializing verbs and differentiating SVCs from other serial-like constructions.In section I.2, serial verb constructions were introduced in terms of typological profile. Following Aikhenvald (2006), the SVCs were evaluated on the basis of parameters such as composition, contiguity and wordhood of components and marking of grammatical categories. In terms of their composition, serial verb constructions can be analyzed in two broad classes as symmetrical and asymmetrical serial verb constructions. Symmetrical serial verb constructions are composed of two or more verbs each come from a semantically and grammatically unrestricted class. Asymmetrical serial verb constructions are composed of a verb from a grammatically or semantically closed (restricted) class. Corresponding to the contiguity of components it is possible for verbs within a serial verb construction to be next to each other, or a different constituent may come between them. Wordhood of components means that components of serial verb construction may or may not be composed of independent grammatical or phonological verbs. On the marking of grammatical categories what is observed is that the categories like person of the subject and object(s); tense, aspect, modality; negation; or valency changing may be marked just once for the whole construction called as single marking; or can be marked on every component (known as concordant marking).In this section, some formal and semantic features were also dealt such as single predication of SVCs, mono-clausality, prosodic features of SVCs, sharing single tense, aspect, modality, expressing one event, sharing core and peripheral arguments, in order to achieve a restrictive definition.In section II.2, semantics of asymmetrical and symmetrical serial verb constructions and their subtypes ?asymmetrical SVCs: direction and orientation, aspect, extent, and change of state, secondary concept serialization, complement-clause taking verbs, increasing valency and specifying arguments, reducing valency, comparatives and superlatives, event argument serial verb constructions; and symmetrical SVCs: sequences of actions, cause-effct, manner, synonymous SVCs- were presented. These subtitles were discussed in chapter II for Turkish serial verbs. When Turkish serial verbs were discussed under these labels, it was observed that only some of these categories were valid for Turkish. The serial verbs in Turkish could be grouped as direction and orientation SVCs which are constructed by motion verbs; aspect, extent, and change of state serialization which imply progressive and inchoative aspect; coordinate serial verb constructions expressing two simultaneous actions; secondary verb type serialization consisted of the minor verb `git-`; concomitant actions which have a temporal relation between each other; manner SVCs in which the first event describes the way the event occurs; resultative serial verb constructions where the first verb precedes the second verb as the natural outcome of the first verb; synonymous verb serialization which are formed mostly from reduplicated verbs. Certain expressions consisting of `gel-`and `git-? such as geçip git- `go by/pass over?, uçup git- ?disappear?, akıp git- ?keep going? were conceived as lexicalized.The last section, section III, was devoted to formal analysis of Turkish SVCs. The contiguity of serial verbs, wordhood of the components of a serialization, marking of grammatical categories and argument sharing of these verbs, tense, aspect, and modality values of the verbs, negation of the construction, the grammaticalization and lexicalization processes of these serialized verbs, and lastly the order of the constituents were expressed.