Derivational morphology and semantic restrictions

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkçe yapım eklerinin birbiri ardına dizilimindeki yapısal ve anlamsal sınırlılıkları tespit etmek ve tanımlamaktır.Çalışmada Türk Dil Kurumumun 7. baskısından Uzun (ve diğ.1992) tarafından elde edilen yapım ekleri listesi kullanılmış, bu ek listesi üzerinde, ek ve köklerin anlamları ve yapısal özellikleri belirlenmiştir. Her türetim, biçimbirimlerine ayrılmış ve kök+ek+ek dizilimleri belirlenmiştir. Böylece her bir yapım ekinin bulunduğu ortamlar; bir başka deyişle yapım ekinin öncesinde ve sonrasında bulunan diğer yapım ekleri dizisi belirlenmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde son yüzyılda İngilizce ve Türkçe yapım ekleri ile ilgili gelişmeler ayrı ayrı özetlenmiş; en belirgin yaklaşımlar öncüleriyle birlikte anılmışlardır.İkinci bölümde ise Türkçenin biçim dizgesinden kısaca bahsedildikten sonra 191 Türkçe yapım eki arasından 69 yapım eki kendi içinde sınıflanmıştır. Toplamda 4 farklı grupta incelenmiştir:1. Çatı ekleri2. Eylemden Türetim Yapan Ekler3. Addan Türetim Yapan Ekler4. Her İki Sözcük Grubundan da Türetim Yapan Ekler4 gruba ayrılan bu ekler kendi içlerinde türettiği sözcük grubuna göre sınıflanmışlardır. Her ekin kendisinden önce ve sonra gelen ekler işaretlenmiş ve bu seçimin sebepleri irdelenmiştir.Son bölümde ise eklerin genel eğilimleri ve davranışları, ve seçimlerinin kıstasları belirlenmiştir. Yapım eklerinin genel bir örüntüsü ortaya konmuş ve biçimbilimsel, sebilimsel ve anlambilimsel sınırlılıklar belirtilmiştir.Yapım eklerinin genel olarak seçim ve sınırlılıkları gösterilmiştir. Ancak, yaşadığımız teknoloji çağında yaptığımız bu araştırmanın bilgisayar üzerinde çalışmaması bir eksikliktir. Daha ileri bir çalışmada bu çalışmanın bilgisayar tabanlı bir sisteme aktarılması kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.

The aim of this study is to determine and describe the structural and semantic restrictions on the suffix sequences in Turkish.In the study the data derived from the seventh volume of Dictionary of Turkish Language Association by Uzun, et.al. is used. The structural and semantic properties of the suffixes are marked on this suffix list. The suffixes are classified according to the base and derivative categories. Each derivative is separated into its morphemes and root+suffix+suffix order is determined. Thus the environments of each suffix, in other words the other suffixes that before and after a given suffix is determined.In the first chapter the developments in the derivational morphology in English and Turkish summarized and the most prominent approaches with its pioneers are mentioned.In the second chapter after mentioning the morphotactics of Turkish briefly, the suffixes are classified among themselves. In sum, there are four classes determined as follows;1. Voice Suffixes2. Deverbal Suffixes3. Denominal Suffixes4. Affixes attaches to Both Verbal and Nominal roots.The sequence of each suffixation has been marked and the reasons of this choice is discussed.In the last section the main attitudes and tendencies of the derivational suffixes and the criterions of this choice is identified. The general pattern of the derivational suffixes is presented and morphological, phonological an semantic constraints are specified.The general view has been identified but in the technology era that we live in, it is an inevitable need to transfer our study into a computer based system in further studies.