Ergenlerin yetkinlik inançları ile depresyon, benlik saygısı, iç-dış kontrol odağı, sürekli öfke ve öfke ifade biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile depresyon, okul-akademik benlik saygısı, sosyal benlik saygısı, kontrol odağı, sürekli öfke, yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfkeyle olumlu başetme biçimleri arasındaki ilişkiyi incelemektir.Bu amaçla Mersin İl Merkezi'nde bulunan Anadolu Lisesi, normal lise ve meslek liselerinde okumakta olan 1767 ergenden veri toplanmıştır ( yaş= 15.90, ss= 1.16; 942 kız, 852 erkek).Ergenlerin yetkinlik inançlarını belirleyebilmek için Muris (2001) tarafından geliştirilen ve Çelikkaleli ve diğ., (2006) tarafından Türkçe'ye uyarlanan ?Ergenlerde Yetkinlik Beklentisi Ölçeği?; depresyon düzeylerini belirleyebilmek için Kovaks (1981) tarafından geliştirilen ve Öy (1991) tarafından Türkçe'ye uyarlanan ?Çocuklar için Depresyon Ölçeği?; sosyal ve okul-akademik benlik saygılarını belirleyebilmek için Coopersmith (1967) tarafından geliştirilen ve Özoğul (1988) tarafından Türkçe'ye uyarlanan ?Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri?; kontrol odaklarını belirleyebilmek için Rotter (1966) tarafından geliştirilen ve Dağ (1991) tarafından Türkçe'ye uyarlanan ?Rotter İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği?; sürekli öfke düzeylerini belirleyebilmek için Spielberger ve ark. (1985) tarafından geliştirilen ve Türkçe'ye uyarlaması Özer (1994b) tarafından yapılan Sürekli Öfke-Öfke İfade Biçimleri Ölçeği'nin ?Sürekli Öfke? alt ölçeği ve yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfkeyle olumlu başetme biçimini belirleyebilmek için ise Smith, Furlong, Bates ve Laughlin (1998) tarafından geliştirilen ve Canbuldu (2006) tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılan Çok Boyutlu Okul Öfke Envanteri'nin ?Yıkıcı İfade Biçimi? ve ?Öfke ile Olumlu Başetme? alt ölçekleri kullanılmıştır.Verilerin analizinde SPSS paket programının 11,5 versiyonu kullanılmıştır. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile depresyon, okul-akademik benlik saygısı, sosyal benlik saygısı, kontrol odağı, sürekli öfke, yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfke ile olumlu baş etme puanları arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek için ?Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı?; yetkinlik inançlarının depresyon, okul-akademik benlik saygısı, sosyal benlik saygısı, kontrol odağı, sürekli öfke, yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfke ile olumlu baş etme puanlarını yordayıp yordamadığını incelemek için ?Çoklu Regresyon Analizi? ve yetkinlik inanç düzeylerine (düşük-orta-yüksek) göre depresyon, okul-akademik benlik saygısı, sosyal benlik saygısı, kontrol odağı, sürekli öfke, yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfke ile olumlu baş etme puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek için ise ?Tek Yönlü Varyans Analizi? kullanılmıştır. Ayrıca, varyans analizi soncunda ortaya çıkan farkın kaynağını tespit edebilmek için Post-Hoc testlerden Tukey HSD testi kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde hata payı 0.05 olarak kabul edilmiştir.Yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir:1-Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile depresyon arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile depresyon puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları depresyon üzerinde anlamlı birer yordayıcıdır.?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre depresyon puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.2- Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile okul-akademik ve sosyal benlik saygısı arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:2. 1. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile okul-akademik benlik saygısı arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile okul-akademik benlik saygısı puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Ergenlerin akademik yetkinlik inancı okul-akademik benlik saygısı üzerinde anlamlı bir yordayıcıdır. Ancak, duygusal ve sosyal yetkinlik inançları ergenlerin okul-akademik benlik saygısı puanlarını yordamamaktadır.?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre okul-akademik benlik saygısı puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.2. 2. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile sosyal benlik saygısı arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları sosyal benlik saygısı puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Sosyal ve akademik yetkinlik inançları anlamlı birer yordayıcıdır. Ancak, duygusal yetkinlik inancı ergenlerin sosyal benlik saygısı puanlarını anlamlı bir yordamamaktadır.?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre sosyal benlik saygısı puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.3- Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile kontrol odağı arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile kontrol odağı puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Ergenlerin akademik ve duygusal yetkinlik inancı kontrol odağı üzerinde anlamlı bir yordayıcıdır. Ancak, sosyal yetkinlik inancı kontrol odağını anlamlı bir biçimde yordamamaktadır.?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre kontrol odağı puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.4- Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile sürekli öfke, yıkıcı öfke ifade biçimi ve öfkeyle olumlu başetme arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:4. 1. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile sürekli öfke puanları arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile sürekli öfke puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Ergenlerin akademik ve duygusal yetkinlik inançları sürekli öfke puanları üzerinde anlamlı birer yordayıcıdır.?Ergenlerin sosyal yetkinlik inanç düzeylerine göre sürekli öfke puanları farklılaşmazken; akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre sürekli öfke puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.4. 2. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile yıkıcı öfke ifade biçimi arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile yıkıcı öfke ifade biçimi puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Ergenlerin akademik ve duygusal yetkinlik inançları sürekli öfke üzerinde anlamlı birer yordayıcıdır.?Ergenlerin sosyal yetkinlik inanç düzeylerine göre yıkıcı öfke ifade biçimi puanları farklılaşmazken; akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre yıkıcı öfke ifade biçimi puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.4. 3. Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile öfkeyle olumlu başetme arasındaki ilişkiye yönelik bulgular:?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları ile öfke ile olumlu başetme puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.?Ergenlerin sosyal, akademik ve duygusal yetkinlik inançları sürekli öfke üzerinde anlamlı birer yordayıcıdır.?Ergenlerin sosyal yetkinlik inanç düzeylerine göre öfkeyle olumlu baş etme puanları farklılaşmazken; akademik ve duygusal yetkinlik inanç düzeylerine göre öfke ile olumlu başetme puanları anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır.Araştırma bulguları literatür ışığında tartışılmış, yorumlanmış ve bu doğrultuda önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Yetkinlik inancı, sosyal yetkinlik inancı, akademik yetkinlik inancı, duygusal yetkinlik inancı, depresyon, benlik saygısı, kontrol odağı, sürekli öfke, öfke ifade biçimleri.

The purpose of this study was to examine relationship between adolescents? self-efficacy beliefs and depression, school-academic and social self-esteem, locus of control, state anger and destructive anger expression and positive coping with anger expression styles.The data of the study was gathered from 1767 adolescents ( age= 15.90, ss= 1.16; 942 female, 852 male) who attend to different type of high school in Mersin.Participants of this study completed severeal scale. In order to determine adolescents? social, academic and emotional self-efficacy belief ?Adolescent Self-efficacy Questionnaire? is used. It developed by (Muris, 2001) and adopted Turkish by Çelikkaleli at all (2006). In order to determine adolescents? depression scores, ?Depression Scale for Children? was used. It developed by Kovaks (1981) and adopted Turkish by Öy (1991). In order to determine adolescents? school-academic and social self-esteem scores ?Coopersmith Self-Esteem Inventor? was used. It was developed by Coopersmith (1967) and adopted Turkish by Özoğul (1988). In order to determine adolescents? locus of control scores Roter? Internal versus External Locus of Control Scale was used. It developed by Rotter (1966) adopted Turkish by Dağ (1991). In order to determine adolescents? state anger scores State Anger and Anger Expression Style Scale was used. Scale was developed by Spielberger at all (1985) and adopted Turkish by Özer (1994b). In order to determine adolescents? destructive anger expression and positive coping with anger expression style scores Multidimensional School Anger Expression Style Inventory was used. It was developed by Smith at all (1998) and adopted Turkish by Canbuldu (2006).SPSS 11.5 software was used for the statistical analyses of the data. To determine the relationship between social, acedemic and emotional self efficacy and depresssion, school-academic and social self-esteem, locus of kontrol, state anger, destructive anger expression, positive coping with anger expression, Pearson Product Moment Correlation Coefficient was computed.To determine the social, acedemic and emotional self efficacy which predict the depresssion, school-academic and social self-esteem, locus of kontrol, state anger, destructive anger expression, positive coping with anger expression, Multiple Lineer Regression Analysis was applied. In order to test whether depresssion, school-academic and social self-esteem, locus of kontrol, state anger, destructive anger expression, positive coping with anger expression differred according to soscial, acedemic and emotional self-eficacy levels, seperate one-way ANOVA were administered to the data. Tukey HSD test was used as Post-hoc test, and significance level was 0.05 for all analyses.The result of the study showed that:1-Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and depression:?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy was negatively correlated with depression.?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy preticted varyans of depression.?Adolescents? depression score differred according to their social, academic and emotional self-efficacy levels.2-Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and schoo-academic and social self-esteem:2. 1. Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and school-academic self-esteem:?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy was pozitively correlated with school-academic self-esteem.?Adolescents? social and emotional self-efficacy didn?t pretict varyans of school-academic self-esteem. But only academic self-efficacy predicted varyans of school-academic self-efficacy.?Adolescents? school-academic self-esteem score differred according to their social, academic and emotional self-efficacy levels.2. 2. Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and social self-esteem:?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy was pozitively correlated with social self-esteem.?Adolescents? social and academic self-efficacy preticted varyans of social self-esteem. But, emotional self-efficacy didn? predict varyans of school-academic self-efficacy.?Adolescents? social self-esteem score differred according to their social, academic and emotional self-efficacy levels.3- Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and locus of control:?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy was nrgatively correlated with locus of control.?Adolescents? acedemic and emotional self-efficacy preticted varyans of locus of control. But, social self-efficacy didn?t predict varyans of locus of control.?Adolescents? locus of control score differred according to their social, academic and emotional self-efficacy levels.4- Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and state anger, destructive anger expression style, positive coping with anger expression style:4. 1. Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and state anger:?Adolescents? academic and emotional self-efficacy was negatively correlated with state anger.?Adolescents? social, acedemic and emotional self-efficacy preticted varyans of state anger.?Adolescents? state anger score differred according to their academic and emotional self-efficacy levels. But, adolescents? state anger score didn?t differ according to their social self-efficacy levels.4. 2. Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and destructive anger expression style:?Adolescents? academic and emotional self-efficacy was pozitively correlated with destructive anger expression style.?Adolescents? social, acedemic and emotional self-efficacy preticted varyans of destructive anger expression style.?Adolescents? destructive anger expression style score differred according to their academic and emotional self-efficacy evels. But, adolescents? destructive anger expression style score didn?t differ according to their social self-efficacy levels.4. 3. Results about relationship between adolescents? social, academic and emotional self-efficacy and positive coping with anger expression style:?Adolescents? social, academic and emotional self-efficacy was pozitively correlated with positive coping with anger expression style.?Adolescents? social academic and emotional self-efficacy preticted varyans of positive coping with anger expression style.?Adolescents? positive coping with anger expression style score differred according to their social, academic and emotional self-efficacy levels.The findings were discussed in relation with the related literature, and some recommendations were made based on the discussion.Key Words: Self-efficacy belief, social self-efficacy belief, academic self-efficacy belief, emotional self-efficacy belief, deprssion, self-esteem, locus of control, state anger, anger expression styles.