A corpus based dıscourse analysıs: The propertıes of texts ın Turkısh textbooks for prımary and secondary schools

Abstract

Derlem Temelli Bir Söylem Çözümlemesi: İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin ÖzellikleriBu çalışmada, Türkçe ders kitapları derlem-temelli söylem çözümlemesi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın amaçları, Türkçe ders kitaplarının kullanıldığı eğitim sürecinin çıktısı olarak ulaşılması beklenen hedef bireyin özelliklerini bulmak, derlem-temelli söylem çözümlemesinin Türkçe ders kitaplarının Milli Eğitim Bakanlığı?nın belirlediği amaç ve ilkelerde yer alan değerleri kazandırmaya hizmet edip etmediğinin belirlenmesinde nasıl kullanılabileceğini göstermek, Türkçe ders kitaplarındaki söylem örüntülerini belirlemek ve bu örüntülerin değerler eğitimi açısından önemini açıklamaktır.Çalışmanın birinci bölümünde, eğitim ve değerler tanımlanmış, eğitimin amaçları tartışılmış, alanyazında yer alan kimi değer sınıflandırmaları tanıtılmış, değerler eğitiminin eğitim programlarındaki yeri anlatılmış, Türkçe ders kitapları aracılığıyla öğretilmesi beklenen değerlerin listesi sunulmuş, ders kitaplarının ve çocuklar için yazılan kitapların özellikleri açıklanmıştır. İkinci bölümde, çeşitli söylem tanımları verilmiş, derlem dilbilimi ile söylem çözümlemesinin birleştiği ve ayrıldığı noktalar tartışılmış, derlem-temelli söylem çözümlemesi yöntemi ve uygulamaları açıklanmıştır. 846.605 sözcükten oluşan özel amaçlı bir derlem olan Türkçe Ders Kitapları Derlemi?nin (TDKD) kuruluş süreci anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, TDKD?deki anahtar sözcüklerin belirlenmesi betimlenmiş ve seçilen anahtar sözcüklerin değer terimleriyle eşdizimlilikleri incelenmiştir. Daha sonra TDKD?dan elde ettiğimiz bağımlı dizin satırları, değer terimlerinin anlamlarının sıklıkları ve bu terimlerin dilbilgisel örüntüleri bakımından incelenmiştir. Ayrıca, değer terimlerinin TDKD?deki kullanımlarının açıklanması amacıyla bağımlı dizin satırları anlamsal türlerine göre de sınıflandırılmıştır.Dördüncü bölümde, Türkçe ders kitaplarının içerik özellikleri ile ilgili gözlemler söylem çözümlemesi yaklaşımları kullanılarak sunulmuştur. Metinler, değerlerin sunumundaki çelişkiler ve tutarsızlıklar, okuyucuya uygun olmayan sözcük seçimi veya tematik gelişim, cinsiyet ve inanç sistemlerine ilişkin bazı ideolojik değerlendirmeler içermesi gibi sorunlar çerçevesinde sınıflandırılmıştır. Son bölümünde, çalışmanın çözümlemelerinin ulaştığı sonuçlar sunulmuş ve derlem yönteminin ders kitaplarının içeriğine ilişkin araştırmalarda kullanılmasının yararları vurgulanmıştır.Anahtar Sözcükler: Derlem dilbilimi, söylem çözümlemesi, Türkçe ders kitapları, Türkçe Ders Kitapları Derlemi, değerler öğretimi

A Corpus Based Discourse Analysis: The Properties of Texts in Turkish Textbooks for Primary and Secondary SchoolsIn this study, values to be taught in Turkish textbooks are analyzed by corpus-based discourse analysis method. The aims of the study are to find out the characteristics of the target individual that are assumed to be the output of the education process in which Turkish textbooks are used, to show how corpus-based discourse analysis can be used to decide whether the Turkish textbooks serve to achieve the values in the objectives and principles of Ministry of Education, and to identify the discursive patterns in Turkish textbooks and explain their importance for values education. In the first section of the study, education and values are defined, aims of education are discussed, some classifications of values are introduced, the place of values education in the curricula are explicated, the list of values supposed to be taught via Turkish textbooks is given and the characteristics of textbooks and books written for children are analyzed.In the second section, various definitions of discourse are given, some points of convergence and divergence of corpus linguistics and discourse analysis are discussed and corpus-based discourse analysis methodology and application is explained. The construction process of Turkish Textbook Corpus (TTC), which is a specialized corpus containing 846.605 words, is described.In the third section, the extraction of keywords is described and the co-occurrences of the selected keywords with the value terms are analyzed. Then, the concordance lines are analyzed in terms of the frequency of the senses of the value terms and their grammatical patterns. The concordance lines are also categorized according to semantic types to provide an explanation of the uses of the value terms in the TTC. In the fourth section, the observations on the content properties of Turkish Textbooks are presented. The texts are categorized on the basis of some problems such as contradictions and inconsistencies in the presentation of values, inappropriateness of lexical items or thematic development to the reader, and inclusion of some ideological evaluations of sex and belief systems.In the last section, the conclusions drawn from the study are presented and the advantage of using corpus methodology is emphasized. Key Words: Corpus linguistics, discourse analysis, Turkish textbooks, Turkish Textbook Corpus, values teaching