Vergi uyarlamalı Fisher etkisi: Ekonometrik bir uygulama

Abstract

Fisher (1930), nominal faiz oranının, aynı dönemdeki reel faiz oranı ile beklenen enflasyonun toplamı olacağını iddia etmiştir. Fisher etkisi, reel faiz oranının uzun dönemde sabit olduğu varsayımı altında, nominal faiz oranlarıyla enflasyon arasında bire bir ilişki olduğunu varsayımına dayanmaktadır. Uzun dönemde, reel faiz oranının enflasyon oranını etkileyen parasal dengesizliklerinden etkilenmemesi, enflasyon ve faiz oranları arasında bir ilişkiye neden olacak ve bu durumda nominal faiz oranı ile enflasyon oranı arasında olası bir eşbütünleşme ilişkisinin varlığından söz edilebilecektir.Türkiye gibi fiyat istikrarını amaçlayan ülkelerde nominal faiz oranı, uzun dönem enflasyon hedeflemesinde araç olarak kullanılması bakımdan önem taşımaktadır. Çeşitli şoklar nedeniyle hedeflenen enflasyon oranından sapmalar yaşadığında, nominal faiz oranları enflasyon hedeflemesinde önemli bir araç olabilmektedir. Bu nedenle bir ülkede Fisher etkisinin varlığı, uygulanan politikaların sürdürülebilir olup olmadığına karar verme açısından önemlidir. Bu çalışma Gecikmesi Dağıtılmış Ardaşık Bağımlı Modeller (ARDL) sınır testi ve Gregory Hansen eşbütünleşme testi gibi zaman serisi yöntemlerini kullanarak geleneksel ve vergi uyarlamalı Fisher etkisinin geçerliliğini araştırmaktadır. Geleneksel ve vergi uyarlamalı Fisher etkisini karşılaştırmak için iki farklı veri seti kullanılmıştır: 1) vergi uyarlamalı nominal faiz oranları, 2) vergi uyarlaması yapılmamış nominal faiz oranları. Sonuç olarak geleneksel ve vergi uyarlamalı Fisher etkisini hem G-H eşbütünleşme hem de ARDL Sınır Testi desteklemektedir.Anahtar Kelimeler: Fisher Etkisi, Vergi Uyarlamalı Fisher Etkisi, ARDL Sınır Testi, Yapısal Kırılma, G-H EĢbütünleĢme Testi

Fisher (1930) hypothesized that the nominal interest rate was equal to the sum of the real interest rate and the expected inflation rate. He claimed that the nominal interest rate is comprised of the real interest rate and the expected inflation of the same period. Additionally, the Fisher effect asserts that there is a linear relationship between the nominal interest rate and the expected inflation, and assumes that the real interest rate does not change in the long run. If the real interest rate is not affected by monetary imbalances that affect inflation in the long term, this will cause a relationship between inflation and the nominal interest rate, leading to the likely existence of cointegration between the nominal interest rate and inflation.For countries like Turkey, which aims at price stability, the nominal interest rate is a significant instrument for the long-run inflation targeting. When a country experiences deviations from its targeted inflation rate due to shocks to the system, the nominal interest rate could be a significant instrument for inflation targeting. As a consequence, the existence of the Fisher effect in a country is important in deciding whether implemented economic policies are sustainable.This study investigates the validity of both the conventional and tax-adjusted Fisher effects using time series methods such as the ARDL Bounds test, and Gregory-Hansen (G-H) cointegration test. To compare the conventional and tax-adjusted Fisher effects, we use two different data set for interest rates: 1) interest rates adjusted for taxes, and 2) interest rates not adjusted for taxes. In conclusion, both the G-H and ARDL Bound tests support the conventional and tax-adjusted Fisher effects.Keywords: Fisher Effect, Tax-Adjusted Fisher Effect, ARDL Bounds Test, Structural Break, G-H Cointegration Test,