Otel işletmelerinde çalışan aşçıların iş stresi ile iş tatmini, örgütsel bağlılık ve toksik davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Stres, birçok sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de çalışanların günlük yaşamlarının bir gerçeği haline gelmiştir. Çalışanlar ve yöneticiler, değişimin ve belirsizliğin hâkim olduğu ortamlarda çalışmaktadırlar. Stres yaratan faktörlerin çoğu yöneticilerin kontrol edemeyecekleri nitelikte olduğundan, yöneticiler ve diğer çalışanlar bu ortama uyum göstermekte zorlanmaktadırlar. Kendi plan ve programlarını, dış koşulların baskısıyla şekillendirmek zorunda kalan bireyler stresle yüzleşmek durumunda kalmaktadırlar.Özelikle otelin mutfak bölümünde çalışan aşçılar çoğu zaman çalışma koşulları bakımından yoğun stres altında görevlerini yerine getirmekte, mutfağın sıcak ve boğucu havası bu bölümde çalışan aşçıları ve mutfak personelini asabi yapmakta ve bunun sonucu olarak da diğer işgörenler ile gereksiz tartışmalara girebilmektedirler. Bu gibi durumlarla karşılaşılması ise aşçıların iş tatminlerine, örgütsel bağlılıklarına olumsuz yönde etki etmekte ve toksik davranışların artmasına sebebiyet verebilmektedir.Bu araştırmanın amacı: otel işletmelerinde çalışan aşçıların iş stresi ile iş tatmini, örgütsel bağlılık ve toksik davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu kapsamda, Türkiye'de faaliyet gösteren beş yıldızlı otel işletmelerinde çalışan 449 aşçıya anket uygulanarak veriler toplanmıştır. Aşçıların iş streslerinin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve toksik davranışları arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek amacıyla kullanılan anket altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde 24 sorudan oluşan kişisel bilgi formu, ikinci bölümde 4 maddelik işyeri değiştirme niyeti ile ilgili ifadeler, üçüncü bölümde 44 maddelik iş stresi ölçeği, dördüncü bölümde 20 maddelik iş tatmin ölçeği, beşinci bölümde 18 maddelik örgütsel bağlılık ölçeği ve son bölümde 12 maddelik toksik davranış ölçeği yer almaktadır. Araştırmada kullanılan ölçeklere ilişkin geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmış olup; elde edilen verilerin analizinde, `yüzde`, `frekans`, `bağımsız örneklemler için t testi`, `tek yönü varyans analizi (Anova)` `Tukey testi (HSD)`, `korelasyon` ve `regresyon` analizlerinden yararlanılmıştır.Yapılan korelasyon analizleri, iş stresinin iş tatmini (r= - 0,112; p<0,01) ile negatif yönlü ve toksik davranışlar (r= 0,246; p<0,01) ile pozitif yönlü anlamlı ilişki içinde olduğunu göstermiştir. Örgütsel bağlılık ile iş stres düzeyi arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (r=0,059; p>,001). Ayrıca iş stresinin; iş tatminindeki değişimlerin ‰13,0'ını (ΔR2=,013), toksik davranışlardaki değişimlerin ‰61,0'ını (ΔR2=,061) açıkladığı bulgulanmıştır. İş stresi ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasında yapılan regresyon analizi sonucunda ise iki değişken arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (R=0,059; p>,001).Anahtar Kelimeler: AĢçı, iĢ stresi, iĢ tatmini, örgütsel bağlılık, toksik davranıĢ.

Stress, like in many sectors, has become one daily reality of people working in the tourism sector. Employees and managers have been working in constanting and uncertain environments. Because most of the factors causing stress are in a nature that managers can not control, employees and managers have difficulty in adapting to this environment. Individuals who have to make their plans and programmes under pressure from the external conditions are obliged to face with stress. Especially chefs working in the kitchen of the hotels work under intense stress, hot and stifling atmosphere of the kitchen irritates the chefs and kitchen staff, and so they sometimes quarrel with other employees. Such conditions influence job satisfaction and organizational commitment of the chefs and cause an increase in toxic behaviour.The aim of this research: to investigate the relationship between job stress of the hotel chefs and their job satisfaction, organizational commitment, and toxic behaviour. In this context, data has been collected by implementing a survey to 449 chefs working in five-star hotels in Turkey. This survey which is used with the aim of identifying the relationship between satisfaction of chefs' job stess, organizational commitment and toxic behaviour consists of six parts. In the first part, there is a personal information form including 24 questions; the second part includes four-item statements about intention of changing workplace; in the third part there is a 44-item scale of job stress; in the fourth part, there is a 20-item scale of job satisfaction; in the fifth part, there is a 18-item scale of organizational commitment and in the last part, there is a 12-item scale of toxic behaviour. Validity and reliability analysis of the scale used in research has been made; in the analysis of data obtained, ` percentage`, ` frequency`, `t test for independent samples`, `one way analysis of variance (Anova)`, `Tukey test (HSD)`, `correlation` and `regression` analysis were used. The correlation analysis showed that job stress has negative relationship with job satisfaction (r= - 0,112; p<0,01) and has positive relationship with toxic behaviour (r= 0,246; p<0,01). Statistically significant relationship between organizational commitment and job stress level has not been proved (r=0,059; p>,001). Besides, it is found that job stress explains ‰13,0 of changes in job satisfaction (ΔR2=,013), and ‰61,0 of toxic behaviour (ΔR2=,061). After the regression analysis between job stress and organizational commitment found no statistically significant relationship between the two variables (R=0,059; p>,001).Keywords: Chef, job stress, job satisfaction, organizational commitment, toxic behavior