Multi-word units in Turkish scientific texts: A corpus-based genre analysis

Abstract

Bu tezin temel savı çok-sözcüklü birimlerin bilimsel metin yazım sürecinde etkili bir role sahip olduğu ve bu sürece önemli katkısının olduğudur. Çünkü çok-sözcüklü birimler hem sözlü hem de yazılı söylemdeki, özellikle akademik metinlerdeki önemli yapı taşlarıdır ve metin içinde yinelenen bu tür biçimbirim bileşimleri etkin bir dil kullanımın göstergesidir. Çalışmadaki bir diğer bağlantılı tartışma ise Türkçedeki ek dizilerinin çeşitli işlevler üstlenerek bilimsel metinlerde çok-sözcüklü birim oluşturduğudur.Bu bakış açısıyla ilişkili olarak, insan bilimleri ve doğa bilimleri alanlarında hakemli dergilerde yayımlanmış Türkçe bilimsel metinlerin giriş ve sonuç bölümlerinde sıklıkla kullanılan çok-sözcüklü birimler ve ek dizileri derlem dilbilim, söylem ve tür çözümlemesi yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Çok-sözcüklü birimlerin dilbilgisel, sözdizimsel ve söylem işlevsel sınıflamaları araştırılmış, benzerlikler ve farklılıklar yorumlanmıştır. Çok-sözcüklü birimlerin ve ek örüntülerinin alana göre sıklık bilgileri karşılaştırılmıştır. İncelenen yapıların metinlerde yer alan örnek kullanımları derlem-içi bağımlı dizin örüntüleriyle gösterilmiştir.Sonuç olarak, çok-sözcüklü birimlerin bazı benzerliklerin yanı sıra makale bölümlerine ve alana özgü olarak çoğunlukla farklılık gösterdiği; bu tarz birimlerin doğru bir şekilde ve yeterli ölçüde kullanılmasının metnin düzeni, etkili bir dil üretimi ve söylemin net bir biçimde oluşturulması açısından yararlı olduğu; bilimsel metinlerde belirli ek bileşimlerinin diğerlerine oranla sıklıkla tercih edildiği; ve örüntüsel çoklu ek dizilerinin metin içinde çok-sözcüklü birim işlevleri taşıdığı saptanmıştır.

The main argument of this thesis is that multi-word units have a significant role in scientific text writing process and they contribute to this process importantly because multi-word units are important building blocks both in spoken and written discourse, especially in academic texts; and these kinds of recurrent textual morpheme sequences are indications of effective language use. Another relevant argument that is handled in this study is that Turkish multi-morpheme units form multi-word units in scientific texts by having various functions.In relation to this point of view, the frequently used Turkish multi-word units and multi-morpheme units that are seen in the introduction and conclusion parts of the published scientific articles belonging to the humanities and fundamental sciences domains have been examined by using corpus linguistics, discourse and genre analyses methods. The grammatical, syntactic, and discourse functional categories of the multi-word units have been analyzed; the similarities and differences have been evaluated. The frequency information of the multi-word units and multi-morpheme units by fields have been compared and contrasted. The intertextual concordance lines of the structures that are studied have been exemplified via corpus data.As a result, it has been confirmed that the article sections and academic domains differ mostly in terms of the multi-word unit usage although there are some similar usages; these kinds of units are useful for the organization of the text, an efficient language production, and clarity in discourse when they are used correctly and sufficiently; certain multi-morpheme units are preferred more frequently than the others in the scientific text writing and those kinds of multi-morpheme combinations have the function of forming multi-word units in academic texts.