XVIII yüzyılda Osmanlı topraklarında Kazaklar

Abstract

Doğu Avrupa coğrafyasında Don ve Dinyeper (Özi) nehirlerinin kıyılarında yaşamış olan Kazaklar, XVII. yüzyılda komşu ülke topraklarını yağmalayarak güç toplamaya başlamışlardır. Bu andan sonra komşularından biri olan Osmanlı Devleti'nin Karadeniz kıyılarına hakim olmasıyla birlikte, Kazaklarla karşılaşmaları daha sık görünür hale gelmiştir. Ancak 1648 İsyanı'ndan sonra karşılıklı yağmalar ve seferler, yerini diplomatik ilişkilerin tesisine bırakmıştır.Osmanlı Devleti, yeni bir politika eşliğinde 1669 yılında Dinyeper (Özi) Kazaklarını himaye etmeye başlamıştır. Himaye süreci, Osmanlı-Kazak ilişkilerini doğrudan etkilemiş; Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda yükselişe geçen Rusya karşısında Kazak mücadelelerini desteklemeye çalışmıştır. Bu doğrultuda Osmanlı Devleti, Poltova'da Mazepa'nın, Bulavin İsyanı sonrasında Nekrasov'un başarısızlıkla sonuçlanan mücadeleleri sonrasında, zorda kalan Kazaklara sınırlarını açarak iskanlarını mümkün kılacak şartlar oluşturmuştur.Bu çalışmada, XVIII. yüzyılda Osmanlı topraklarında iskan edilen Potkalı (Özi) ve Ağnad (Don) Kazaklarının, Osmanlı Devleti ile ilişkileri ve bu ilişkilerin Doğu Avrupa siyasetine etkileri incelenmiştir. Bunun yanında söz konusu Kazak gruplarının, Osmanlı Devleti sınırları içerisindeki siyasal, sosyal ve ekonomik rolleri tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: XVIII. Yüzyıl, Osmanlı Devleti, Kazaklar, Himaye, İskan.

The Cossacks who lived on the shores of Don and Dnieper (Ozi) in the geography of Eastern Europe, began to get the strength by plundering the territories of neighboring countries in the 17th century. After this moment, with the domination of the Ottoman Empire which was one of their neigbors, on the Black Sea, his encounter with the Cossacks became more frequent. However, after the Uprising of 1648 the reciprocal booties and expeditions were replaced by the establisment of diplomatic relations.The Ottoman Empire started to protect the Cossacks (Ukranian) in 1669, accompanied by a new policy. The protection process directly effected the relations of the Ottoman-Cossacks, and the Ottoman Empire tried to support the Cossackian freedom movements against Russia in the rise in the 18th century. After the failed fights of Mazepa in Poltava and Nekrasov after the Bulavin Uprising, the Ottoman Empire created the conditions for the settlements of the Cossacks by opening his borders to them. In this study, the relations of the Potkali (Ukranian) and the Agnad (Don) Cossacks who were inhabited on territories of the Ottoman Empire in 18th century, with the Ottoman Empire and the effects of these relations on Eastern European policy have been examined. Moreover, it has been tried to determine the political, social, and economic roles of these Cossacks groups inside the boundaries of the Ottoman Empire.