Kant`ın saf aklın eleştirisi eserinde bilginin a priori koşulları

Abstract

Kant bilgiyi, öznenin duyarlılık ve anlık yetileriyle nesneden elde ettiği tasarımsal bir bilgi olarak belirler. Özneyi temele alma fikrinin çıkışını Kopernik devrimiyle kurduğu analojiye dayandırır. Böylelikle Saf Aklın Eleştirisi'nde yer verilen bilgi görüşlerinin temeline öznenin a priori bilgi formlarını yerleştirir.Kant'a göre özne; nesne hakkındaki tasarımlarını ilkin duyarlılığın formları olan uzay ve zaman ile akabinde anlığın formları olan kavram ve yargılar aracılığıyla gerçekleştirir. Bu formlar yalnızca duyulur dünyanın nesnelerini tasarımlar. Özne, a priori formlar aracılığıyla bilginin elde edilmesinde kurucu ve aktif bir rol üstlenir. A priori formları Kant, transendental bir yapı olarak belirler. Formlar, deneyim bilgisinin olanağının koşullarını oluşturur. Kant, a priori formların bilgiyi kurmada neden zorunlu olduğunu açıklamaya uğraşır.Öznenin bir nesneye var diyebilmesi için onun uzay ve zamanda tasarımlanmış olması gerekir. Bu durum, uzay ve zamanın nesnenin tasarımı için a priori ve zorunlu olması gerektiğini anlatır. Kant, düşünceyi kurmada anlığın formlarının zorunlu olduğunu açıklar. Yeni bir kategoriler tablosu oluşturmaya girişir. Çünkü Aristoteles'ten itibaren anlama yetisinin mantıksal işlevlerine yönelik ileri sürülen görüşlerin yetersiz kaldığını düşünür. Burada Kant, içeriği ihmal etmeyen ve mantıksal olan a priori formlar kavram, yargılar geliştirmeye yönelik bir çalışma ortaya koyar. Mantıksal formlar sayesinde bilgiye; düzenlilik, objektiflik, zorunluluk hatta yasallık kazandırılır. Bu formlar sayesinde doğa bilimlerine yönelik bilginin, keyfilik veya olasılık şüphesini ortadan kaldırır. Öznenin formlarına uyum sağlayan nesnenin, her derecede bilgisinin elde edilebileceğini anlatılır.Bu tezde; Kant'ın duyarlılığa ve anlığa ait olan a priori formların neler olduğunu, yapısını ve işlevini nasıl belirlediği deneyim kavramı temelinde ele alınacaktır. Bilinç sahibi bir öznenin kuruluşuna eşlik eden a priori formların duyarlığın ve anlığının doğasına uygun biçimde nasıl hareket ettiği ve de öznenin deneyimin bilgisine a priori katkıları incelemeye alınarak değerlendirilecektir.Anahtar Kelimeler: Bilgi formları, duyarlılık, anlık, özneDanışman: Dr. Öğr. Üyesi Naciye ATIŞ, Mersin Üniversitesi, Felsefe Anabilim Dalı, Mersin.

Kant defines knowledge as a representational knowledge that the subject derives from the object through sensibility and mind faculties. With analogy from Copernican revolution, he puts the idea of the subject as the foundation, thus placing the subject's a priori forms of knowledge at the foundation of the views of knowledge contained in the Critique of Pure Reason.According to Kant, the subject forms its representations about the object through space and time, which are forms of sensibility of the first, and then through concepts and judgments which are the forms of mind. These forms only represent the objects of the sensible world. The subject plays a founding and active role in the acquisition of knowledge through a priori forms. Kant defines a priori forms as a transcendental structure. Forms constitute the conditions for the possibility of the knowledge of experience. Kant aims to explain why a priori forms are necessary to establish the knowledge.In order for the subject to be able to tell that an object exists, the object must be represented in space and time. This means that space and time would be a priori and necessary for the representation of the object. Kant explains that the forms of the mind are necessary in creating a thought. He attempts at creating a new table of categories, because he thinks that since Aristotle, the arguments put forward for the logical functions of understanding were inadequate. Here, Kant introduces a system that develops a priori forms, concepts and judgments that do not neglect content and are logical. Logical forms provide knowledge, as well as regularity, objectivity, necessity and even legality. With these forms, knowledge of natural sciences eliminates the suspicion of arbitrariness or probability. It is explained that the object adapting to the forms of the subject can be known from every degree.This thesis will focus on the a priori forms of sensibility and mind in Kant's philosophy and how their structure and function are determined in terms of the concept of experience. This study will also evaluate how a priori forms that accompany the establishment of a conscious subject behave in accordance with the nature of sensibility and mind, as well as discuss a priori contributions of the subject to the knowledge experience.Keywords: Forms of knowledge, sensibility, mind, subject Advisor: Dr. Öğr. Üyesi, Naciye ATIŞ, Department of Philosophy, University of Mersin, Mersin.