Elit ve elit olmayan erkek basketbolcularda hedef yönelimi, güdüsel (motivasyonel) iklim ve hedeflerin özgünlük, güçlük derecesi özelliklerinin, yaşam doyumuna etkisi

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, elit ve elit olmayan erkek basketbolcularda hedef yönelimi, güdüsel iklim ve hedeflerin özgünlük, güçlük derecesi özelliklerinin yaşam doyumuna etkisinin belirlenmesidir. Öncelikle, bu araştırmada Duda (1989, 1992) tarafından geliştirilen `Sporda Görev ve Ego Yönelimi Ölçeği-SGEYÖ- (Task and Ego Orientation in Sport -TEOSQ-)` nin Türk sporcuları için güvenirlik ve geçerlik çalışması yapılmıştır. Daha sonra Walling, Duda ve Chi (1993) tarafından geliştirilen `Sporda Algılanan Güdüsel (Motivasyonel) İklim Ölçeği-SAGİÖ- (Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire-PMCSQ)`nin Türk sporcuları için güvenirlik ve geçerlik çalışması yapılmıştır. Sporda görev ve ego yönelimi ölçeği, yargıların beş değerlendirme basamağına göre yapıldığı 13 maddeden oluşmakta ve iki alt ölçeği (7 maddesi görev yönelimli hedefler, 6 maddesi ego yönelimli hedefler) içermektedir. Ölçek, basketbol, futbol ve voleybol spor branşlarından, 19.14 yaş ortalamasına sahip 155 bayan (% 50.82) ve 22.20 yaş ortalamasına sahip 150 erkek (% 49.18) toplam 305 sporcuya uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi için Cronbach alpha, Pearson korelasyon tekniği ve faktör analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, yapılan faktör analizi sonucunda maddeler orijinal ölçekte olduğu gibi 2 faktör altında toplanmakta ve boyutlar ise toplam varyansın % 58.4 11 'ini açıklamaktadır. Ölçeğin alt boyutlarına ait madde-madde ve madde-toplam test korelasyonları incelendiğinde, maddelerin birbiri ve toplam puan ile anlamlı şekilde ilişkili olduğu görülmüştür. Aynı zamanda ölçeğin yüksek güvenirlik katsayılarına sahip olduğu belirlenmiştir (Cronbach alpha güvenirlik katsayısı: görev yönelimli hedefler.87, ego yönelimli hedefler.85 ve genel.86). Bulgular, sporda görev ve ego yönelim ölçeğinin literatürde kullanılabilecek bir ölçek olduğunu göstermiştir. Sporda algılanan güdüsel (motivasyonel) iklim ölçeği, yargıların beş değerlendirme basamağına göre yapıldığı 21 maddeden oluşmakta ve iki alt ölçeği (9 maddesi ustalık yönelimli iklim, 12 maddesi performans yönelimli iklim) içermektedir. Ölçek, basketbol, futbol ve voleybol spor branşlarından 18.74 yaş ortalamasına sahip 159 bayan (% 49.84) ve 20.26 yaş ortalamasına sahip 160 erkek (% 50.16) toplam 319 sporcuya uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi için Cronbach alpha, Pearson korelasyon tekniği ve faktör analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, yapılan faktör analizi sonucunda maddeler orijinal ölçekte olduğu gibi 2 faktör altında toplanmakta ve boyutlar ise toplam varyansın % 5 1.011 'ini açıklamaktadır. Ölçeğin alt boyutlarına ait madde-madde ve madde-toplam test korelasyonları incelendiğinde, maddelerin birbiri ve toplam puan ile anlamlı şekilde ilişkili olduğu görülmüştür. Aynı zamanda ölçeğin yüksek güvenirlik katsayılarına sahip olduğu belirlenmiştir (Cronbach alpha güvenirlik katsayısı: ustalık yönelimli iklim.84, performans yönelimli iklim.90 ve genel.84). Bulgular, sporda algılanan güdüsel (motivasyonel) iklim ölçeğinin literatürde kullanılabilecek bir ölçek olduğunu göstermiştir. Çalışmaya 1. ligde oynayan 148 elit basketbolcu ve 2. ligde oynayan 88 elit olmayan basketbolcu katılmıştır. Basketbolculann hedef yönelimleri `Sporda görev ve ego yönelim ölçeği`, güdüsel iklimleri `Sporda algılanan güdüsel iklim ölçeği` ve yaşam XVIdoyumları ise `Yaşam doyumu ölçeği` ile belirlenmiştir. Hedeflerin güçlük ve özgünlük derecesini ölçmek üzere, iki açık uçlu soru yöneltilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistikler, varyans analizi, Pearson korelasyon analizi, post-hoc analizler ve regresyon analizi istatistiksel tekniklerine başvurulmuştur (SPSS 7.5 version). Elde edilen bulgulara göre, elit sporcular daha fazla performans iklimi, elit olmayanlar ise daha fazla ustalık iklimi göstermişlerdir. Elit sporcular elit olmayanlara göre daha fazla yaşam doyumuna sahiptir. İlgili bulgular elit ve elit olmayan sporcularda görev ve ego yönelimi arasında bir ayrımlaşmamın olmadığına işaret etmiştir. Basan güdülenmesinde hedef yönelimleri ve güdüsel iklim kuramlarım destekleyen önemli bulgular ve yaşamdan alman doyumun güdüsel iklim yönelimlerinden birini sürdürmeyi kolaylaştırdığı veya zorlaştırdığı bulgusu elde edilmiştir. XV11

ABSTRACT The purpose of the study is to investigate effect of goal orientation, motivational climate, the degree of difficulty and properties of goal to life satisfaction at elite and non- elite male basketball players. Task and Ego Orientation in Sport Questionnaire including the `task orientation` and `ego orientation` subscales was used to determine motivational orientation for elite and non-elite male basketball players. Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire including the `performance climate` and `mastery climate` subscales was used to determine their motivational climate. Two open ended questions were used to determine specialty/difficulty degree of goals and finally satisfaction with life scale was used to determine their life satisfactions. Initially, reliability and validity study of Task and Ego Orientation in Sport Questionnaire and Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire was determined to conduct the investigation on elite and non-elite male basketball players. Task and ego orientation in sport questionnaire which has 2 subscales originally contains 13 items (7 for task orientation, 6 for ego orientation) with 5 points assessments system. Scale was completed by 305 athletes who are 155 female (% 50.82) with a mean of age 19.14 years and 150 male (% 49.18) with a mean of age 22.20 years from basketball, football and volleyball sports. Cronbach alpha, Pearson correlation and factor analysis used for statistical analysis of data. According to findings, the results of factor analysis used in determining construct validity indicated that items were collected under 2 factors. These findings are the same of original scale. Dimensions explained 58.411 % of total variance. In examining item-item and item -total test correlations, significant relationship was found. The scale has high reliability scores (Cronbach alpha coefficients:.87 for task orientation,.85 for ego orientation and.86 for general). All of results showed that the task and ego orientation in sport questionnaire can be used in sport research. Perceived motivational climate in sport questionnaire which has 2 subscales originally contains 21 items (12 for mastery goals, 9 for performance goals) with 5 points assessments system. Scale was completed by 319 athletes who are 159 female (% 49.84) with a mean of age 18.74 years and 160 male (% 50.16) with a mean of age 20.26 years from basketball, football and volleyball sports. Cronbach alpha, Pearson correlation and factor analysis used for statistical analysis of data. According to findings, the results of factor analysis used in determining construct validity indicated that items were collected under 2 factors. These findings are the same of original scale. Dimensions explained 51.011 % of total variance. In examining item-item and item-total test correlations, significant relationship was found. The scale has high reliability scores (Cronbach alpha coefficients:.84 for mastery climate,.90 for performance climate and.84 for general). All of results showed that the perceived motivational climate in sport questionnaire can be used in sport research. XVUlA total of 236 basketball players (148 elite basketball player from the premier league and 88 non-elite basketball player from the second class league) participated in study. `Task and Ego Orientation in Sport Questionnaire`, `Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire` and `Life Satisfaction Questionnaire` were used in the study. In order to investigate the degree of difficulty and specificity of goals two open- ended questions were used. Descriptive statistics, ANOVA, Pearson Correlation Coefficient, post-hoc analysis, regression analysis were used as statistical analyses (SPSS 7.5 version). According to results, elite basketball players show more performance climate, whereas non-elite ones show more mastery climate. Elite athletes have more life satisfaction than the non-elite ones. The results indicate that there is no differentiation between elite and non-elite athletes in terms of task and ego orientation. Goal orientation in success motivation and important results that support motivational climate theories are found. It is also found that life satisfaction either makes one of motivational climate orientations easy or hard. ax