Afacan Çocuk dergisindeki metinlerin Türk aydınlanması açısından incelenmesi

Abstract

Avrupa'da aydınlanma hareketiyle birlikte (18. yüzyıl) değişen çocuk edebiyatı ve çocuk gazeteciliği ile ilgili yaklaşımlar, Türk aydınlanmasına da yansımıştır. Çocuklara yönelik edebiyat ürünleri, hazırlanan dergi, gazete ve kitaplar aracılığıyla okuyuculara ulaştırılmaya çalışılmıştır.Cumhuriyetin ilk yıllarında yayımlanmış söz konusu çocuk dergilerinden biri de çalışmanın konusu olan ?Afacan? çocuk dergisidir. Faruk GÜNTACA 'nın başyazarlığını yaptığı dergi, özellikle yayımlandığı dönemde çocuk edebiyatı ürünleri açısından önemli bir işleve sahiptir.?Afacan Çocuk Dergisindeki Metinlerin Türk Aydınlanması Açısından İncelenmesi? konulu bu çalışma öncelikle söz konusu derginin 1932-1938 yılları arasında yayımlanan 323 sayısının incelenmesiyle sınırlandırılmıştır. Belirlenen sayılar incelenirken metinlerdeki iletilerin Cumhuriyet'in hangi ilkesiyle ilişkili olduğunun saptanması yoluna gidilmiştir. Bu saptamalar ışığında, Afacan çocuk dergisinin, incelenen sayılarında, Cumhuriyet'i sahiplenme bilincinin hangi metinlerde hangi vurgularla verilmeye çalışıldığı belirginleştirilmektedir. Bu yönüyle bu çalışmanın, çocuk edebiyatına katkı sağlaması umulmaktadır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde çocuk dergileri, çocuk dergilerinin işlevleri, çocuk edebiyatı ? çocuk dergileri ilişkisi açıklandıktan sonra çalışmanın sınırlıkları, amacı ve bölümlerinden söz edilmiştir.İkinci bölüme geçildiğinde ?aydınlanma? kavramı ve ?aydınlanma- edebiyat? ilişkisi üzerinde durulmuştur.Üçüncü bölümde Afacan çocuk dergisi biçim, içerik ve metin türleri bakımından tanıtılmış, bunların Türk aydınlanmasıyla ilişkisi tartışılmıştır. Yine bu bölümde metinlerdeki iletiler, ?Dilde Arılaşma?, ? Akla ve Bilimsel Bilgiye Yönlendirme?, ?Laiklik?, ? Modernleşme ve Toplumsal İlerleme?, ?Yurttaşlık Bilinci Oluşturma ve Ulusal Bilinci Pekiştirme Çabaları?, ? Okul ve Okumanın Önemi?, ? Eleştirel Düşünme? başlıkları altında incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda Afacan çocuk dergisinin, metinler aracılığıyla, çocuklara; Türk aydınlanmasının aşamaları hakkında bilgiler verdiği, aydınlanmanın amacına ulaşması için çocukların nelere dikkat etmesi ve neler yapması gerektiği hakkında uyarılarda bulunduğu gözlemlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Aydınlanma, Çocuk, Afacan, Dergi

Approaches about children literature and children journalist which changed in Europe with the Enlightenment Movement (18th century) showed itself also with the Turkish Enlightenment. Literature products related to children were tried to be reached to the readers via newspapers, magazines and books.One of these mentioned magazines published in the first years of the Republic is children?s magazine Afacan. Edited by Faruk GÜNTACA, the magazine had an important function especially during its publication years in terms of children?s literature product.This study whose subject is ?Examination of Texts in Children?s Magazine Afacan In Terms Of Turkish Enlightenment?, was limited by examine 323 issues of the magazine which were published through 1932-1938. While examining the determined issues, it was tried to determine which republic principle was related to the messages in texts. In the light of these determinations, it was concretized which texts included consciousness of embracing the Republic with which emphasis. It is hoped that this study will contribute to children?s literature with this aspect.The study consists of 3 parts. In introduction, restrictions, objectives and parts of the study are mentioned after explaining the relation between children?s magazines with function of children?s magazines and children?s literature.In the second part, ?enlightenment? concept and enlightenment-literature relation are emphasized.In the third part, children?s magazine Afacan is presented in terms of style, content and text types and their relation with Enlightenment are discussed. In this part, messages in the texts are examined under the titles of ?Purification in Language?, ?Direction to Intelligence and Scientific Information?, ?Secularity?, ?Modernization and Progression?, ?Efforts for Establishment of Citizen Consciousness and Enhancement of National Consciousness?, ?Importance of School and Studying? and ?Critical Thinking?.As a result of the study, it was observed that children?s magazine Afacan gave information to children about realization phases of Turkish Enlightenment via texts and warned children about what to do and what to mind for the maintenance of the Enlightenment.Key Words: Enlightenment, Afacan, Child, Magazines.