Ergenlerin öğrenilmiş çaresizliğinin yordanması

Abstract

Bu araştırmanın amacı; ergenlerin öğrenilmiş çaresizlik düzeylerinin; sosyo-demografik değişkenler, stresle başa çıkma ve umutsuzluk ile annelerinin öğrenilmiş çaresizlik, stresle başa çıkma ve umutsuzluk düzeyleri tarafından yordanıp yordanmadığını incelemektir.Araştırmanın verileri 2010?2011 eğitim-öğretim yılında, Adana ili Çukurova ilçesindeki genel resmi liselerin 10. ve 11. sınıfına devam eden öğrencileri ve annelerinden elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Adana ili Çukurova ilçesindeki genel resmi lise kapsamına giren beş lisenin 10. ve 11. sınıfa devam eden 331 erkek 233 kız olmak üzere toplam 564 öğrenci ve bu öğrencilerin anneleri oluşturmuştur.Araştırmada veri toplama amacıyla ?Kişisel bilgi öğrenci ve anne formu? araştırmacı ve akademik danışmanı tarafından geliştirilmiştir. Aydın (1988) tarafından geliştirilen ?Öğrenilmiş Çaresizliğe Özgü Açıklama Biçimi Ölçeği (ÇABÖ)?, Bireylerin stresle başa çıkmada kullandıkları tarzları ölçmek amacıyla Folkman ve Lazarus (1980) tarafından geliştirilmiş olan Başa Çıkma Yolları Envanterinden (Ways of Coping Inventory) hareketle Şahin ve Durak (1995) tarafından uyarlanan ?Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ)? ve Beck ve arkadaşları (1974) tarafından geliştirilen ?Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ)? kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçlarına ilişkin geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış ve sonuçta bu ölçeklerin geçerli ve güvenilir olduğu ortaya çıkmıştır.Araştırmadan elde edilen verilerin istatistiksel analizleri için SPSS paket programının 11.5 versiyonu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, aşamalı doğrusal çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:Ergenlerin öğrenilmiş çaresizlik düzeylerini yordayan değişkenlerin açıklanan toplam varyansa olan katkılarına göre sırasıyla ?ergenlerin umutsuzluğu?, stresle başa çıkma tarzlarının bir alt boyutu olan ?iyimser yaklaşım?, ergenlerin annelerinin öğrenilmiş çaresizliği?, ?ergenlerin spor yapıp yapmaması? ?ergenlerin hobisinin olup olmaması? ve Stresle Başa Çıkma Tarzları alt ölçeği olan ?ergenlerin çaresiz kendini suçlayıcı yaklaşım? olduğu ortaya çıkmıştır.Yordayıcı altı değişkenin öğrencilerin öğrenilmiş çaresizliği düzeyi puanlarında toplam varyansın % 21.6'sını açıkladığı belirlenmiştir. Araştırmanın sonuçları ilgili literatür doğrultusunda tartışılmıştır ve gelecek araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

The purpose of the study is to investigate whether or not socio-demographic variables stress coping style hopelessness, mothers? learned helpnessness, stress coping style and hopelessness predict learned helpnessness of adolescents.The study is carried out on the 10th and 11th grade students studying in Çukurova district in Adana in 2010?2011 education year. The research is conducted on 564 (consisting 331 male and 233 female) volunteered adolescents and 564 mothers from randomly choosen high schools in Çukurova.In the research, Personal Information Sheet was administered to determine the demographic variables relates with adolescents and mothers. Sheet was developed by researcher. Attributional Style Questionnaire developed by Aydın (1988) was used in this study in order to measure the level of learned helpnessness of adolescents and their mothers. To gather information about the styles of coping with stress of adolescents and mothers, Ways of Coping Inventory, developed by Folkman ve Lazarus (1980) adapted by Şahin ve Durak (1995) was used. In addition, Beck?s Hopelessness Scale (1974) was used in this study in order to measure the level of hopelessness adolescents and their mothers.Statistical Package for the Social Sciences 11.5 software was used for the statistical analysis of the data. In order to analize the data stepwise linear multiple regression analysis method was employed.At the end of the stepwise regression analyses; it was found that, in accordance with their contributions to the total variance; hopelessness of adolescents, optimissm of adolescents,learned helpnessness of mothers, sports and hobby predicted learned helplessness scores of the adolescents. These six predictors explained 21.6 % of the total variance.The findings of the present study were discussed in the light of the related literature. In addition, some suggestions for further research were proposed.