Özel eğitim kurumlarındaki öğretmen ve öğrencilerin birbirlerine yönelik metaforik algıları

Abstract

Çalışmada, ilköğretim ikinci kademe, görme ve işitme engelli öğrencilerin ?öğretmen? ve ?öğrenci? kavramlarına yönelik algılarının; bu öğrencilerin derslerine giren öğretmenlerin ise görme engelliler okulunda çalışan öğretmenler için ?görme engelli öğrenci?, ?öğrenci?, ?görme engelli öğrencilerin öğretmeni?, ?öğretmen? kavramlarına yönelik algılarının; işitme engelliler okulunda çalışan öğretmenler için ?işitme engelli öğrenci?, ?öğrenci?, ?işitme engelli öğrencilerin öğretmeni? ve ?öğretmen? kavramlarına yönelik algılarının kavramsal metaforlar yoluyla açığa çıkarılması amaçlanmıştır.Çalışmanın araştırma grubunu, 2011-2012 eğitim öğretim yılındaki kayıtlara göre Mersin Yunus Emre İşitme Engelliler İlköğretim Okulu?nda öğrenim gören altı, yedi ve sekizinci sınıf öğrencileri (46) ve aynı okulda çalışan özel eğitim öğretmenleri, işitme engelliler sınıf öğretmenleri, branş öğretmenleri ve idareciler (27); Adana Oğuz Kağan Köksal Görme Engelliler İlköğretim Okulu?nda öğrenim gören altı, yedi ve sekizinci sınıf öğrencileri (33) ve aynı okulda çalışan özel eğitim öğretmenleri, görme engelliler sınıf öğretmenleri, branş öğretmenleri ve idareciler (23) oluşturmuştur.Çalışmada var olan durumu ortaya koymak amacıyla betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin toplanmasında ve analizinde nitel veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Verilerin sınıflandırılmasında Lakoff ve Johnson (1980)?ın Kavramsal Metafor Kuramından yararlanılmıştır. Araştırmanın bulguları, görme ve işitme engelli öğrencilerin, ?öğretmeni? ilk sırada bilgi kaynağı (sırasıyla % 35.3 ve % 36.8) olarak, öğrenciyi ise yardım eden olarak (sırasıyla % 20 ve % 31.8) gördüklerini ortaya koymaktadır. İşitme engelli öğrencilerin öğretmenlerinin, işitme engelli öğrencileri en çok keşfedilen (% 33,3); engelsiz öğrenciyi, bilgi ile doldurulan (% 25,9); işitme engelli öğrencilerin öğretmenini, sabreden (% 37,5); öğretmeni ise yön veren/yol gösteren (% 22,2) olarak gördüklerini ortaya koymaktadır. Görme engelli öğrencilerin öğretmenlerinin ise, görme engelli öğrencileri ve engelsiz öğrencileri en çok şekil verilen (sırasıyla % 22,2 ve % 35); görme engelli öğrencilerin öğretmenini ve öğretmeni de ilk sırada yön veren/yol gösteren (sırasıyla % 35,3 ve % 28,6) olarak gördüklerini ortaya koymaktadır. Çalışma sonucunda işitme ve görme engelli öğrencilerden ve öğretmenlerinden metaforlar yoluyla algıların çıkarılabileceği bulgulanmıştır. İşitme ve görme engelli öğrencilerin ve onların öğretmenlerinin ?öğretmen?, ?öğrenci?, ?işitme/görme engelli öğrencilerin öğretmeni ve işitme/görme engelli öğrenci kavramları ile ilgili ürettikleri dilsel gerçekleşme verilerinin ve gerekçelerinin, engelsiz öğrenci ve öğretmenlere yönelik üretilen ?öğretmen? ve ?öğrenci? dilsel gerçekleşme verileri ve gerekçelerine göre önemli farklılıklar gösterdiği gözlenmiştir.

The aim of this study is to find out the perceptions of the auditorily and visually challenged students on the concepts ?teacher? and ?student?, and perceptions of the teachers on the concepts ?auditorily/visually challenged student?, ?student?, ?teacher of the challenged students? and ?teacher? in secondary schools by following the Conceptual Metaphor Theory and its methodology.Subjects of the study are the 6th, 7th and 8th grade students (46) and their teachers and directors (27) in Mersin Yunus Emre Primary School for the Auditorily Challenged and the 6th, 7th and 8th grade students (33) and their teachers and directors (23) in Adana Oğuz Kağan Köksal Primary School for the Visually Challenged.Design of the study is based on descriptive methodology. Data are collected by using qualitative techniques, classified by following the Conceptual Metaphor Theory of Lakoff & Johnson (1980) and analyzed by using content analysis techniques.The first finding of the study is that challenged students primarily regard ?the teacher? as a source of information (% 35.3 for the visually challenged and % 36.8 for the auditorily challenged students) whereas they regard ?the student? as a helper (% 20 for the visually challenged and % 31.8 for the auditorily challenged students).The second finding of the study is that teachers regard the auditorily challenged students as ?kids to be discovered? (% 33,3) and other students as ?kids to be filled with information? (% 25,9). The specialized teachers are ?people with patience? (% 37,5) and other teachers are ?people guiding/leading the kids? (% 22,2) for them.The third finding of the study is that teachers of the visually challenged regard the students as ?kids to be shaped? (% 22,2 for the visually challenged students and %35 for the others). The teachers of the visually challenged and other teachers are ?guides and leaders? for them (% 35,3 for the challenged and 28,6 for the others).As a result of the study, it can be concluded that the perceptions of the visually challenged and auditorily challenged students and their teachers can be revealed by using Conceptual Metaphor Theory. Another result of the study is that there are significant differences between the perceptions and their linguistic manifestations of the subjects on the concepts about challenged and non-challenged students and teachers.