Anne-babaların yaşam tutumu ile çocukların öğrenilmiş çaresizlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

ÖZETBu çalışmada, anne-babanın yaşam tutum düzeyi ile çocuğun öğrenilmiş çaresizlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu, 2012 – 2013 eğitim öğretim yılında Mersin ilinde bulunan 4 farklı ilköğretim okuluna devam etmekte olan 6. ve 7. sınıfa kayıtlı 196'sı kız ve 119'u erkek toplam 315 öğrenci ve bu öğrencilerin 263' kadın (anne) ve 52' si erkek (baba) toplam 315 velileri oluşturmaktadır. Araştırmada, öğrencilerin öğrenilmiş çaresizlik düzeyini ölçmek amacıyla, Seligman ve arkadaşları (1984) tarafından geliştirilen ve Aydın (1985) tarafından Türkçe' ye uyarlanması ve standardizasyonu yapılan Çocuklar İçin Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği, velilerin yaşam tutum düzeyini ölçmek amacıyla, Reker (1992) tarafından geliştirilen ve Türkçeye uyarlanması Özdemir (2006) tarafından yapılan Yaşam Tutum Profili Ölçeği, öğrencilerin anne-baba tutumlarını ölçmek amacıyla, Lamborn ve diğ. (1991) tarafından geliştirilen ve Türkçeye Yılmaz (2000) tarafından uyarlanan Ana Baba Tutum Ölçeği (ABTÖ), ve araştırmada ölçülen değişkenlerle ilişkili olabileceği düşünülen, öğrencinin; cinsiyeti, yaşı, kardeş sayısı, doğum sırası, okul başarısı, anne-baba durumu ve velinin; medeni durumu, kronik bir hastalığının olup olmaması, yaşı, evlenme yaşı, çocuk sayısı, eğitim durumu, travmatik bir yaşantı geçirip geçirmediği, mesleği, aylık geliri, yakınlık derecesi, bir hobisinin olup olmaması değişkenleri hakkında veri toplamak maksadıyla araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.Araştırmada elde edilen verilere yapılan istatistiksel analizler sonucunda; 1) öğrencilerin, öğrenilmiş çaresizlik ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyetlerine göre farklılaşmadığı, 2) anne ve babası birlikte yaşayan öğrenciler ile anne ve babası boşanmış olan öğrenciler arasında öğrenilmiş çaresizlik ölçeğinden aldıkları puanlara göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın olduğu, 3) Kendisini Çok Başarılı olarak algılayan öğrenciler ile Az Başarılı, Orta ve Başarılı olarak algılayan öğrenciler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunduğu, 4) öğrencilerin cinsiyetlerine göre algılanan ana-baba tutumu kabul ve özerklik boyutunda istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın olmadığı ancak kontrol boyutunda kızlar ve erkekler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın olduğu ve 5) öğrencilerin öğrenilmiş çaresizliğe özgü açıklama biçimi ölçeğinden aldıkları puanların, okul başarısı, anne-baba tutumu ölçeği kabul boyutu, velinin medeni durumu ve velinin kronik bir hastalığının olup olmaması değişkenleri tarafından yordandığı gözlenmiştir. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır.Anahtar sözcükler: Öğrenilmiş çaresizlik, yaşam tutumu, anne baba tutumu, akademik başarı.

SUMMARYThe aim of present research was to examine the relationship between parents' life attitude and children's learned helplessness level among middle school students. Study group consisted of 315 6th and 7th grade students (196 female; 119 male) from four different middle schools in Mersin and 315 parents (263 female; 52 male) of those students. Children's Attributional Style Questionnaire (CASQ) developed by Seligman et. al. (1984) and adapted to Turkish culture by Aydın (1985) was used to measure learned helplessness of the participants. To measure the parents' life attitude, Life Attitude Profile developed by Reker (1992) and adapted to Turkish culture by Özdemir (2006) was used. To gather data related with the parental attitude, Parental Attitude Scale developed by Lamborn, et. al (1991) and adapted to Turkish by Yılmaz (2000) was administered to the participants. The demographic data were gathered by using an information sheet prepared by researcher. The results of the study showed that 1) learned helplessness level of the student s was not differ according to gender, 2) a significant difference was observed between the learned helplessness levels of the students whose parents living together and whose parents' were divorced, 3) There was a significant difference between the learned helplessness levels of the students perceived themselves more successful and less successful, 4) there was no significant gender difference on acceptance and autonomy subscale and a significant gender difference was observed on the control subscale of the perceived parental attitude scale, and 5) learned helplessness score of the students was predicted by academic achievement, acceptance subscale of the perceived parental attitude scale, marital status of parents, chronic illness of the parents.The findings of the study were discussed according to related literature.Key words: Learned helplessness, life attitude, parental attitude, academic achievement.