Meme kanseri tanısı almış kadınların hastalık temsilleri, başa çıkma stratejileri, kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi ile psiko-sosyal ihtiyaçlarının belirlenmesi

Abstract

MEME KANSERİ TANISI ALMIŞ KADINLARIN HASTALIK TEMSİLLERİ, BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ, KAYGI VE DEPRESYON DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ İLE PSİKO-SOSYAL İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİAygül TUNÇDoktora Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim DalıYrd. Doç. Dr. Cem Ali GİZİR (Danışman)Haziran, 2014262 SayfaBu çalışmanın iki amacı bulunmaktadır. Birinci amaç, tedavi gören meme kanserli kadınların hastalık algıları ve başa çıkma stratejileri ile kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkileri incelemektir. Çalışmanın ikinci amacı ise meme kanserli kadınların psiko-sosyal ihtiyaçlarını belirlemektir.Araştırmanın birinci amacı doğrultusunda nicel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Bu bölümün çalışma grubunu, Mersin ve Adana illerinde yaşayan, birincil meme kanseri tanısı almış ve ayaktan tedavileri devam etmekte olan 103 kadın oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Hastalık Algısı Ölçeği (HAÖ), Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBÇTÖ), Beck Depresyon Envanteri (BDE) ve Beck Anksiyete Envanteri (BAE) ve olmak üzere dört ölçme aracı kullanılarak elde edilen veriler, ilgili alanyazında yer alan Ortak Algı Modeli çerçevesinde oluşturulan hipotetik modeli test etmek amacıyla, yapısal eşitlik modeli (YEM) kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci amacı doğrultusunda ise nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Bu bölümün çalışma grubu da yine çalışmanın birinci bölümünde yer alan katılımcılar arasından seçkisiz örneklem yoluyla gönüllülük ilkesi temelinde belirlenen 20 meme kanserli kadından oluşmaktadır. Bu bölümün verileri araştırmacı tarafından geliştirilen ve 6 soruyu kapsayan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Elde edilen veriler, temel olarak, örüntüleri belirleme, kodlama ve kategorilere ayırma işlemlerini kapsayan içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Çalışmanın nicel analiz bulguları, meme kanserli kadınların hastalık algıları, problem odaklı ve duygu odaklı başa çıkma stratejileri ile kaygı ve depresyon düzeyleri arasında doğrudan ya da dolaylı olarak anlamlı düzeyde ilişkiler bulunduğunu ortaya koymuştur. Nitel verilerin içerik analizi sonucunda elde edilen bulgular ise katılımcıların psiko-sosyal ihtiyaçlarının tanı ve tedaviye yönelik tepkiler, başa çıkma stratejileri, koruyucu ve engelleyici etmenler ile psiko-sosyal kaynaklar ve ihtiyaçlar olmak üzere dört tema doğrultusunda ele alınabileceğini göstermiştir.Anahtar kelimeler: Meme kanseri, hastalık algıları, başa çıkma stratejileri, kaygı, depresyon, psiko-sosyal ihtiyaçlar

ABSTRACTASSESSMENT OF THE RELATIONSHIPS AMONG ILLNESS REPRESENTATIONS, COPING, ANXIETY AND DEPRESSION LEVELS OF WOMEN ILLNESS DIOGNISED WITH BREAST CANCER AND DEFINING THEIR PSYHO-SOCIAL NEEDSAygül TUNÇPh.D. Dissertation, Department of Educational SciencesAssist. Prof. Cem Ali GİZİR (Supervisor)June, 2014262 PagesThe purpose of the study is twofold. The first purpose of the study is to assess the relationships among illness perceptions, coping strategies, anxiety and depression levels of breast cancer women receiving treatment and to test a hypothetical model drawn from the Common Sense Model. Second purpose of the study is to investigate the basic psyho-social needs of breast cancer women receiving treatment. According to the first purpose of the study quantitative research approach was used. The sample of the first study consisted of 103 breast women receiving treatment in Mersin and Adana province. Demographic Data Form, Illness Perception Questionnaire (IPQ), Ways of Coping Inventory (WOC), Beck Depression Inventory (BDI) and Beck Anxiety Inventory (BAI) were used to collect the data. Structural equation modeling were used to analyze the data. For the second purpose of the study, qualitative research approach was used. The study group of the second part consisted of 20 breast women receiving treatment in Mersin and Adana. The data were gathered by utilizing interview method by semi-structured form including 6 interview questions. The data collected through interviews were content-analyzed including the process of identifying, coding, and categorizing the primary patterns of data. The results of the quantitative part of the study revealed that there were direct and indirect relationships between illness perception dimensions, emotion and problem focused coping, anxiety and depression levels of participants. The results of the qualitative part of the study also provide evidence that the psycho-social needs of the participants can be examined under four themes, namely responses to breast cancer diagnosis and treatment, coping strategies, protective and vulnerability factors and psycho-social recourses and needs.Key words: Breast cancer, illness perceptions, coping strategies, depression, anxiety, psycho-social needs.