Lise öğrencilerinin egzersiz davranışı değişim basamaklarına göre fiziksel ve ruhsal sağlığının değerlendirilmesi (Adana ili Çukurova ilçesi örneği)

Abstract

Eğitim sistemi içinde fiziksel ve sportif aktivitelerin yaygınlaştırılması ve tanıtımı, gençlerin sağlık ve akademik başarılarını arttırmada etkin rol oynar. Bu çalışma, egzersiz davranış değişim aşamaları ile yaşam kalitesinin bileşenleri olan fiziksel ve ruhsal sağlık ilişkisini ortaya koymayı amaçlamıştır. Veriler 1350 erkek ve kadın lise öğrencisinden toplanmıştır. Fiziksel sağlık skorları (FSS) ve ruhsal sağlık skorları (RSS) için kısa form-sağlık ölçeği (SF-12) kullanılmıştır. Aktivite düzeyi için egzersiz davranışı değişim basamakları anketi kullanılmıştır. Katılımcıların egzersiz davranış basamakları olan niyet öncesi, niyet, hazırlık, hareket ve devamlılık aşamalarına göre beş kategoriye ayrılmıştır. İstatistiksel analizler için; normallik testleri yapıldıktan sonra, beş grup arasında karşılaştırma için Kruskall Wallis testleri kullanılmıştır. Mann Whitney U testi iki grup karşılaştırması için de kullanılmıştır. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Spearmann sıralı korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Bu çalışmanın sonuçları fiziksel aktivite yüzdelerinin erkeklerde % 41.6, kadınlarda % 27.72 olduğunu ortaya koymuştur. Her iki cinsiyetteki fiziksel aktivite düzeyine bağlı olarak RSS ve FSS skorlarında anlamlı farklılıklar vardı. Erkeklerin aşırı kilolu ve obez oranları kadınların iki katıdır. Sadece erkeklerde obezite düzeyine bağlı RSS ve FSS değerleri farklılaşmaktadır. Zayıflar en yüksek RSS ve FSS değerlerine sahiptir. Erkeklerde egzersiz davranış değişim aşamaları, yaş ile (r = - 167, p <.01), boy uzunluğu ile (r =, 123, p <.01), fiziksel sağlık ile (r =, 159, p <0.01) ve Ruhsal sağlık ile (r =, 191, p <.01) anlamlı düzeyde ilişkilidir. Kadınlarda ise, egzersiz davranış değişim aşamaları, boy uzunluğu ile (r =, 107, p <.01), fiziksel sağlık ile (r = 102, p<.05) ve Ruhsal sağlık ile (r=,087,p<.05) anlamlı düzeyde ilişkilidir.Öğrencilerin sedanter yaşam tarzlarını değiştirmeye yönelik bilimsel bilgilere dayalı yeni yaklaşımların sergilenmesine ihtiyaç vardır. Haftada en az üç gün ve günde bir saat düzenli fiziksel aktivitelere katılmak için kapalı ve açık tesislerin hizmete sunulmasının yanı sıra, nitelikli antrenörlerin, egzersiz uzmanlarının ve serbest zaman liderlerinin istihdam edilmesi ve öğrencilerin beklentilerini karşılayan fiziksel ve sportif aktivite planlanması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Fiziksel aktivite, fiziksel ve Ruhsal sağlık, öğrenciler.

The promotion and increasing participation of physical and sporting activities in education system will play an active role in increasing the health and academic achievement of young people. This study aims to investigate the effects of stages of exercise behavior change on physical and mental health as a components of life quality in male and female high school students. Data were collected from 1350 high school male and female students. Short form- health scale (SF- 12) were used for physical health scores (PCS) and mental health scores (MCS). A physical activity stage of change questionnaire was used for activity level. For statistical analyzes; participants were divided into five categories as stages of exercise behavior change including a pre-contemplation, contemplation, preparation, action and maintenance stages in this study. After performing normality tests, Kruskall Wallis tests were used for comparison among five groups. Mann Whitney U test was also used for two group comparisons. Also Spearmann rank order correlation coefficients were computed.Results of this study showed that the percentages of physical activity level were 41,6 % for males and 27,72% for females. There were significant differences in PCS and MCS scores depending on the level of physical activity in both genders. Overweight and obese percentages in males are twice as high as females. Only in males, the values of PCS and MCS due to the level of obesity are different. Weak BMI group had the highest PCS and MCS values compare to normal, overweight and obese. Physical activity stages of behavior change were significantly correlated with age (r=-.167, p<.01), body height (r=,123, p<.01), physical health (r=,159, p<.01) and mental health (r=,191, p<.01) scores in males. These significant correlations with physical activity level were observed in body height (r=,107, p<.01), physical health (r=,102, p<.05) and mental health (r=,087, p<.05) scores in female students.It can be concluded that there was a need to show new approach towards to change the students' sedentary lifestyles based on scientific information. For participating regular physical activity at least three days a week and one hour a day throughout the year, it is not only important to present indoor and outdoor facilities, but also the employment of qualified coaches, exercise specialists and leaders as well as to plan the physical and sport activity strategies meeting students expectations.Keywords: Physical activity, physical and mental health, students.