Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada kamu ilkokul ve ortaokullarında çalışan öğretmenlerin algılarına göre, okul müdürlerinin gösterdiği demokratik, otokratik ve tam serbesti tanıyan liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır ve araştırmanın evrenini 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Mersin ili merkez ilçelerinde (Akdeniz, Toroslar, Yenişehir ve Mezitli) 252 kamu ilkokul ve ortaokulunda görev yapan 7233 öğretmen oluşturmaktadır. Çalışma evreninden oransız eleman örnekleme yoluyla seçilen örneklemde, 308 erkek ve 414 kadın öğretmen olmak üzere toplam 722 öğretmenin ölçeği değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın verilerini toplamak amacıyla gerekli izinler alınarak `Kişisel Bilgi Formu`, Kurt ve Terzi (2005) tarafından geliştirilen `Yönetici Davranışları Ölçeği` ve Hoy ve Tschannen Moran (2003) tarafından geliştirilip Gökduman (2012) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Örgütsel Güven Ölçeği` kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS (The Statistical Packet for Social Studies) programının 20.0 versiyonu kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmenler, müdürlerinin liderlik davranışlarını `çoğunlukla` demokratik bulmaktadırlar ancak erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre müdürlerini daha demokratik bulmaktadırlar. Öğretmenlerin en çok yöneticiye güven duyduğu daha sonra ise sırasıyla meslektaşlara, öğrenci ve velilere güven duydukları bulunmuştur. Erkek öğretmenlerin öğrenci ve velilere, kadın öğretmenlere göre daha çok güvendiği de çıkan sonuçlar arasındadır. Araştırmanın sonuçları, öğretmen görüşlerine göre, okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Bu ilişki demokratik yönetici davranışları ile örgütsel güvenin tüm alt boyutları arasında pozitif yönlü ve anlamlı düzeydeyken, otokratik ve tam serbesti tanıyan yönetici davranışları ile örgütsel güvenin tüm alt boyutları arasında anlamlı ve negatif yönlüdür. Araştırma bulguları, demokratik yönetici davranışlarının öğretmenlerin müdürlerine güvenini pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığını göstermektedir. Aynı zamanda, demokratik yönetici davranışlarının öğretmenlerin meslektaşlarına, öğrenci ve velilerine güvenini de pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür. Bu bulgular demokratik yönetici davranışlarının müdüre duyulan güven üzerinde oldukça etkili olduğunu ve müdüre duyulan güvenin de bütün olarak kuruma, meslektaşlara, öğrenci ve velilere duyulan güveni olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.

This study aims to review the relationship between school principals' democratic, autocratic and laissez faire leadership behaviours and teachers' organizational trust according to teachers' perceptions who work in primary and secondary schools. In the present study, a correlational survey model was used, and the universe of the study is composed of 7233 teachers working at 252 public primary and secondary schools in central districts of Mersin (Akdeniz, Toroslar, Yenişehir and Mezitli). Research sample was selected through simple random sampling, and 722 teachers' (308 male and 414 female) scales were evaluated. After getting necessary permissions, `Personal Information Form`, Principal Behaviours Scale` developed by Kurt and Terzi (2005), and `Omnibus Trust Scale` developed by Hoy and Tschannen Moran (2003) and adapted to Turkish language by Gökduman (2012) were used to collect research data. SPSS (The Statistical Packet for Social Studies) 20.0 software was used for statistical analysis of the obtained data. According to findings of the research, teachers find their principals' leadership behaviours as `mostly` democratic; however, male teachers find their principals more democratic compared to female teachers. The results show that teachers trust in their principal most, their colleagues less, and students and parents the least. Male teachers trust in students and parents more than female teachers. According to the results, there is a relationship between school principals' leadership behaviours and teachers' organizational trust. This relationship is significant and positive between democratic leadership behaviours and all dimensions of organizational trust while it is significant and negative between autocratic, laissez-faire leadership behaviours and all dimensions of organizational trust. The results show that democratic principal behaviours predict teachers' trust in the principal in a positive way and at a significant level. Furthermore, it was also determined that democratic principal behaviours predict teachers' trust in colleagues, and students and parents in a positive way and at a significant level. These findings reveal that democratic principal behaviours are highly effective on trust in the principal; on the other hand, trust in the principal also affects trust in colleagues, students and parents, and the organization as a whole in a positive way.