Ergenlerde bilişsel esneklik ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolünün incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada ergenlerde bilişsel esneklik ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolünün etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, araştırmanın örneklemini 2017-2018 eğitim öğretim yılında Kadıköy,Ümraniye ve Ataşehir ilçelerinde liseye devam eden 262'si (%47,3) kız ve 292'si (%52,7) erkek olmak üzere toplam 554 birey oluşturmuştur. Ergenlerin bilişsel esneklik düzeylerine ilişkin veriler Çelikkaleli (2014a) tarafından uyarlanan ''Bilişsel Esneklik Ölçeği'' (Martin ve Rubin,1995) ile, psikolojik belirtilere ilişkin veriler Şahin ve arkadaşları (2002) tarafından uyarlanan ''Kısa Semptom Envanteri'' (Derogatis ,1982) ile son olarak aracı değişken olan duygu düzenleme güçlüğüne ilişkin veriler Rugancı ve Gençöz (2008) tarafından uyarlaması yapılan '' Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği'' (Gratz ve Roemer, 2004) ile toplanmıştır. Ayrıca kişisel bilgiler araştırmacı tarafından hazırlanan ''Kişisel Bilgi Formu'' ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 23 ve Amos 21 programları kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde ''Pearson Korelasyon analizi'' ve aracılık etkisini belirleyebilmek amacıyla ''Yol (path) Analizi'' kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, bilişsel esneklik ile duygu düzenleme güçlüğü arasında negatif; bilişsel esneklik ve psikoloji belirtiler alt boyutları arasında (depresyon, anksiyete, olumsuz benlik, somatizasyon) negatif yönlü anlamlı ilişki olduğu diğer taraftan bilişsel esnekllik ile hostilite alt boyutu arasında ise anlamlı bir ilişki olmadığı gözlenmiştir. Ayrıca, duygu düzenleme güçlüğü ile psikolojik belirtiler alt boyutları ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişki mevcuttur. Araştırmadan elde edilen bir diğer bulgu da, bilişsel esneklik ile depresyon, anksiyete, olumsuz benlik, somatizasyon arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün tam aracı role sahip olduğu bulgusudur. Ayrıca, bilişsel esneklik ve hostilite arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün ''baskılayıcı (suppression) değişken'' rolüne sahip olduğu gözlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ve sonuçlar ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.

In this study, it is aimed to examine the effect of the mediating role of difficulty in emotion regulation, in relation between cognitive flexibility and psychological symptoms. In this direction, a total of 554 individuals, 262 (%47.3) girls and 292 (%52.7) boys of whom, who continued to study in the districts of Kadıköy, Ümraniye and Ataşehir during the academic year of 2017-2018, formed the sample of research. Data related to adolescents' levels of cognitive flexibility were collected via ''Cognitive Flexibility Scale'' (Martin and Rubin, 1995) adapted by Çelikkaleli (2014a), data regarding psychological symptoms were collected via ''Brief Symptom Inventory'' (Derogatis, 1982) adapted by Şahin and his friends (2002) and finally, data related to difficulty in emotion regulation as a mediating variable were summed up with ''Difficulty in Emotion Regulation Scale'' (Gratz and Roemer, 2004) adapted by Rugancı and Gençöz (2008). In addition, personal information were collected by the `Personal Information Form` prepared by the researcher. The obtained data were analyzed by using SPSS 23 and Amos 21 programs. In the analysis of the data, ''Pearson Correlation Analysis '' and ''path analysis '' were used in order to determine the mediating effect. According to research findings, it has been observed that there was a negative relationship between cognitive flexibility and difficulty in emotional regulation, and also between cognitive flexibility and sub-dimensions of psychological manifestations (depression, anxiety, negative self, somatization), and there was no significant relationship between cognitive flexibility and hostility sub-dimensions. Furthermore, there is a positively meaningful relationship between difficulty in emotional regulation and sub-dimensions of psychological symptoms. Another finding from the study is that emotion regulation difficulty has a fully mediating role in relationship between cognitive flexibility and depression, anxiety, negative self, and somatization. In addition, it has been observed that in the relationship between cognitive flexibility and hostility, emotion regulation difficulty has a role of ''suppression variable''.