Yükseköğretimde kalite güvencesi bağlamında öğretme-öğrenme süreçlerinin incelenmesi ve öğretim elemanlarına yönelik bir eğitici eğitimi programı geliştirilmesi

Abstract

Bu araştırmada, kalite güvencesi bağlamında yükseköğretim kurumlarında öğretme-öğrenme süreçlerindeki güncel durumun ve sorunların ortaya konulması, öğretim elemanlarının öğretme-öğrenme süreçlerindeki yeterliklerinin ve bu doğrultuda eğitici eğitimi ihtiyaçlarının belirlenmesi, ihtiyaçlara göre bir eğitici eğitimi programı oluşturularak bu programın bir model olarak sunulması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklem gruplarını, odak grup görüşmesine katılan eğitim bilimleri alanında uzman 6 öğretim elemanı, farklı üniversitelerin farklı fakültelerinde görev yapan ve Öğretme-Öğrenme Süreci Öğretim Elemanları Öz-Yeterlik Ölçeğinin geliştirilme sürecinde ölçek maddelerine cevap veren 305 öğretim elemanı, Öğretme-Öğrenme Süreci Öğretim Elemanları Öz-Yeterlik Ölçeğinin nihai formunu cevaplayan 178 öğretim elemanı, eğitici eğitimi ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla hazırlanan anket maddelerine cevap veren Mersin Üniversitesinin farklı fakültelerinde görev yapan 173 öğretim elemanı ve hazırlanan eğitici eğitimi programına katılarak Öğretme-Öğrenme Süreci Öğretim Elemanları Öz-Yeterlik Ölçeği, Akademik Başarı Testi ve Eğitici Eğitimi Programı Görüş Anketlerini cevaplayan 119 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Bu araştırma hem betimsel tarama modelli hem de müdahale deseni içeren bir çalışma şeklinde kurgulanmıştır. Araştırmada, araştırma modellerinden karma yöntem (mixed method) sınıflamalarından biri olan iç içe geçmiş deneysel desen (embedded experimental design) türünün kullanılmasına karar verilmiştir. Araştırmada, tamamı bu araştırma kapsamında geliştirilmiş olan `Odak Grup Görüşmesi Formu`, `Öğretme-Öğrenme Süreci Öğretim Elemanları Öz-Yeterlik Ölçeği`, `Eğitici Eğitimi İhtiyaç Belirleme Anketi`, `Eğitici Eğitimi Programı Akademik Başarı Testi` ve `Eğitici Eğitimi Programı Öğretim Elemanları Görüş Anketi` olmak üzere 5 farklı veri toplama aracı kullanılmıştır. Odak grup görüşmesinde, yönlendirilen sorulara ve açık uçlu soruların yer aldığı eğitici eğitimi programı öğretim elemanları görüş anketinde yer alan sorulara verilen cevapların analizi, nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi ile yapılmıştır. Eğitici eğitimi başında ve sonunda uygulanan akademik başarı testi ve öz-yeterlik ölçeğine verilen cevapların analizi ise parametrik durumlarda ilişkili ve ilişkisiz örneklemler için t-testi ve ANOVA testleri ile parametrik olmayan durumlarda ise Wilcoxon ve Mann Whitney-U testleriyle yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, yükseköğretimde öğretme-öğrenme süreçlerinin mevcut durumunda bazı sorunlar bulunduğu, bu sorunların önemli bir kısmının öğretim elemanlarının öğretme-öğrenme süreçlerine yönelik yeterlikleriyle ilgili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu noktada, öğretim elemanlarının, öğrenci merkezli ders tasarımı, ölçme-değerlendirme, eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı, öğrenme-öğretme kuram ve yaklaşımları, üst düzey düşünme becerileri, öğrenci motivasyonu ve iletişim ve sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar konularıyla ilgili eğitim ihtiyaçları bulunduğu görülmüştür. Bu doğrultuda araştırma kapsamında, öğretim elemanlarının öğrenci merkezli öğretme-öğrenme süreçlerine yönelik eğitim ihtiyaçlarını gidermek amacıyla geliştirilen eğitici eğitimi programının öğretme-öğrenme süreçlerine yönelik öz-yeterlik ve akademik başarı düzeylerinde anlamlı düzeyde bir faklılık oluşturduğu, dolayısıyla geliştirilen eğitici programın kullanılabilecek nitelikte bir program olduğu ve model olarak sunulabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

In the research, it is aimed to present the current situation and problems in the teaching-learning process in the higher education institutions in the context of quality assurance, to determine the qualifications of teaching staff in the teaching-learning process and to determine the educational training needs in this direction and to create a teacher training program according to needs and to provide it as a model. Sample groups of the study are 6 teaching staff in the field of educational sciences participating in the focus group interview, 305 teaching staff who are working in different faculties of different universities and who respond to the scale items during the development process of Teaching-Learning Process Teaching Staff Self-Efficacy Scale, 178 instructors who responded to the final form of the Teaching-Learning Process Teaching Staff Self-Efficacy Scale, 173 teaching staff working at different faculties of Mersin University who responded to the questionnaires prepared to determine educational needs of trainers, 119 teaching staff who answered the Training-Learning Process Teaching Staff Self-Efficacy Scale, Academic Achievement Test and Educator Training Program Opinion Questionnaires by participating in the prepared trainers' training program. This research was designed as a study involving both descriptive scanning model and intervention pattern. In the research, it was decided to use the embedded experimental design, one of the mixed method classifications, from the research models. In the study, the `Focus Group Interview Form`, `Teaching-Learning Process Teaching Staff Self-Efficacy Scale`, `Teacher Training Needs Determination Questionnaire`, `Academic Achievement Test of Educator Training Program` and ` Teacher Training Program Teaching Staff Opinion Questionnaire ` were used. Analysis of the answers given to the questions in the focus group interview, the directed questions and the questions of the teacher training program teaching staff opinion questionnaire where the open ended questions were included, was done by content analysis through qualitative analysis methods. Academic achievement test at the beginning and end of the training and analysis of the answers to the self-efficacy scale were done by t-test and ANOVA tests for related and unrelated samples in parametric situations and Wilcoxon and Mann Whitney-U tests in nonparametric cases. According to the findings obtained from the research, it has been reached that there are some problems in the current state of teaching-learning processes in higher education and that a significant part of these problems are related to the proficiency of teaching staff in teaching-learning processes. At this point, it has been observed that the instructors have educational needs related to student-centered course design, measurement-evaluation, use of information and communication technologies in education, learning-teaching theories and approaches, high-order thinking skills, student motivation and communication and new approaches in classroom management. In this respect, it was determined that the instructor training program developed for the purpose of getting the training needs of the learner-centered teaching-learning processes of the instructors constitutes a significant difference in the levels of self-efficacy and academic achievement for the teaching-learning processes and therefore the developed program can be used as a model.