Amatör dağcıların spora katılım motivasyonlarının yorumlayıcı fenomenolojik analizi

Abstract

Literatürde aynı fenomeni açıklamak için farklı terminolojiler kullanılabilmektedir. Spor bilimlerinde ekstrem spor, postmodern spor, lifestyle spor, alternatif spor, macera sporu gibi adlandırmalar belirgin farklılıklar içermekle birlikte sıklıkla birbirleri yerine kullanılmaktadır. Bu çalışmada ekstrem spor olarak kabul edilen dağcılık sporuna amatör düzeyde katılım gösteren bireylerin dağcılık özelinde ekstrem sporlara katılım motivasyonları ve belirlenen motivasyonların Ryan ve Deci'nin (2000) belirttiği üç temel psikolojik ihtiyaçla birlikte anlamı değerlendirimiştir. Araştırmaya katılan dokuz amatör dağcı ile gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler sonrasında elde edilen veriler Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz (YFA) ile değerlendirilmiş; ekstrem spora katılım motivasyonunu açıklayan sekiz tema ve bu temaların altında kimi alt temalar belirlenmiştir. Riskli bir spor olarak kabul edilen dağcılık sporuna katılımda kimi araştırmaların aksine dikkat çekici bir şekilde risk alma arzusunun bu araştırmada katılım motivasyonu ile herhangi bir ilişkisi bulunmamıştır. Benzerlerle bir arada olma, sporun rekabet içermemesi, daha iyi olma/ilerleme (alt temalar: sınırları zorlama, başarı, problem çözme, fiziksel iyilik hali), keşfetme/merak, kontrol, uzaklaşma (alt temalar: şehirden ve insanlardan uzaklaşma, sosyoekonomik kaygılardan uzaklaşma) ve doğada bulunma olarak belirlenen bu temaların üç temel psikolojik ihtiyaçla ilişkisi değerlendirilmişir. Sonuç olarak araştırmaya katılım gösteren amatör dağcıların spora katılım motivasyonlarının temel psikolojik ihtiyaçları karşıladığı ve katılımcıların spora katılım konusunda içsel olarak motive oldukları bulunmuştur. Çalışma ayrıca ekstrem spora katılım deneyiminin nitel bir analiz yöntemi ile derinlemesine ele alınmasını sağlamış ve az bilinen bir fenomenin anlamlandırılmasına katkı sağlamıştır

Different terminologies can be used in the literature to explain the same phenomenon. Extreme sports, postmodern sports, lifestyle sports, alternative sports, adventure sports have some significant differences in sports sciences, but they are often used interchangeably. In this study, the motivation of individuals participating in extreme sports in the mountaineering specialty and the determined motivations together with the three basic psychological needs of Ryan and Deci (2000) were evaluated. The data obtained after semi-structured interviews with nine amateur mountaineers participated in the study were evaluated with Interpretative Phenomenological Analysis (IPA); eight themes explaining the motivation to participate in extreme sports and some sub-themes were identified under these themes. Contrary to some studies, the desire to take risks in participation in mountaineering sport, which is considered as a risky sport, has no relation with motivation of participation in this study. Coexistence of similarities, lack of competition in sports, being better / progressing (sub-themes: pushing boundaries, achievement, problem solving, physical well-being), discovery / curiosity, control, distancing (sub-themes: distancing from the city and people, distancing from socioeconomic concerns) and being in nature themes, and three basic psychological needs are evaluated. As a result, it was found that the motivation of amateur mountaineers participating in the study to meet the basic psychological needs and motivation of the participants to participate in the sport internally. The study also provided an in-depth analysis of the extreme sports participation experience with a qualitative analysis method and contributed to the understanding of a lesser-known phenomenon.