Seramik sanatında Art Nouveau akımının etkileri

Abstract

ÖZET Avrupa, Amerika ve Rusya'da 1890'larda ortaya çıkan ve etkinliğini yüzyılımızın ilk çeyreği boyunca sürdüren Art Nouveau akımının en önemli yanının, kalıplardan sıyrılma ve estetiğe yönelme olduğu söylenebilir. Bu akım, mimarlık, iç dekorasyon, takı, cam tasarımı, seramik, afiş ve kitap resmi alanlarında yaygınlaşmış ince, uzun çizgilerin egemen olduğu bezeme ağırlıklı sanat anlayışıdır. Ana hatlarıyla mimari ve iç dekorasyonda yeni bir stil meydana getirmiş olan Art Nouveau akımı endüstri devrimine ve ondokuzuncu yüzyılın taklitçi stillerine bir tepki olarak ortaya çıkmış ve sanatı geniş kitlelere kazandırma çabasını kendine temel almıştır. Ondokuzuncu yüzyılın yarattığı taklitçi, kopyacı, eklektisist sana tına karşın Art Nouveau akımı doğayla insan arasındaki ilişkiyi gündeme getirmiştir. Art Nouveau akım temelleri, başka birçok akımda olduğu gibi, daha eski dönemlere, simgeci ve romantik resmin uzantılarına, Rafael öncesi sanatın yaşayan ürünlerine, Barok sana tın taşkın biçim anlayışına dayanmış ve Uzakdoğu, Arap, Kelt, Türk, Eski Mısır, Japon sanatı ve sanatçılarından da esinlen miştir. Özellikle Arap kökenli doğu bezemeleri yoğun olarak Art Nouveau akımı içinde yer almıştır. Yüzey bezemelerinde bunun örneklerini görmek mümkündür. Art Nouveau akımı çağın değişen teknolojisine ve beğenisine ayak uydurmayı temel ilke edinmiş, sanayi devriminin oluşturduğu değerlere karşıda ilgisiz kalmamıştır. Art Nouveau' nun yapmaya çalıştığı şey, birçok ülkede uygulama alanınıyitirmiye başlamış olan sanat işçiliğini yeni bir anlayış ve görüşle uyandırmak belki çağın sert değerlerine karşı daha yumuşak ölçüler getirmekti. Tarihsel akımların akademizmin karşısında, kalıplardan ayrılma, bağımsız ve gruplaşma anlayışlarını `yenilik ve gençlik` gibi sözcüklerle simgeleyen Art Nouveau'nun bir amacı da sanatı toplum yaşamında daha saygın kılmaktı. Kısa süren sanat etkinliğine rağmen bu özellikleriyle uluslararası bir nitelik kazanmış ve günümüz modern sanatının doğuşuna kaynaklık etmiştir. Art Nouveau'da yeni bir sanat yaratmak söz konusu olmuştur. Ve bu sanat, belirli bir este tik görüş dahilinde olsa bile, yine de tamamen tek tek yaratıcılarının irade gücüne bırakılmıştır. Bu bakımdan Art Nouveau sübjektif ve kişisel sanat değerlerini ön planda tutan bir akım olmuştur. Art Nouveau akımı, ondokuzuncu yüzyılın taklitçi, kop yacı, eklektisiz sanatına karşın `her çağa kendi sanatı` sloganıyla taklitten usanılan bir ortamda birçok taraftar bulmuştur. Herkes için ve `Herşeyde Sanat` anlayışı ışığında, tüm sanat ürünlerinde güzel ve ucuza maletme amacı güdülmüştür. ayrıca, akım, o yıllarda endüstri aşamasına girmiş olan Batı Avrupa Ülkelerinde ve Amerika'da, çağın gereksinmelerine yanıt vermeyi amaçlayan, kendi içinde sürekli biçimsel yenilikler araştıran, endüstri, sanat ve uygulamalı sanatlar arasındaki uçurumun kapanmasını hedef alan ilkelere sahiptir. Kısaca bu akımın amacı, stil taklitçiliğine karşı yüklü süslemelerin altında kalan bozulmamış saf biçimi ortaya çıkarmaktı. Art Nouveau akımı, yalnız nesnelerin dış biçimlerini değil, yaşamın kendisini de belli bir düzenleme içinde, estetikyanı ağır basan bir varlık olarak görmüştür. Doğa, Art Nouveau için daima bir esin kaynağı olmuş, ancak eski akımlarda olduğu gibi doğayı körü körüne taklit etmemiş onu soyutlaştırmıştır. Kendini çok incelikli, farklı şekillerde ve hacimlerde görsel öğeler, rahatlatıcı motifler, hareketli, simetrik olmayan dalgalı çizgiler, bitkisel kaynaklı bezemeye yoğun yer ayrılışı gibi nitelikler en göze çarpan özelliklerden olmuştur. Art Nouveau sanatı çok kısa bir zaman içinde gelişip ürünlerini ortaya çıkartmış, genel anlamda klasikle modern sanat arasında geçişi teşkil etmiş ve bu kadarla da kalmayıp etkilerini günümüz sanatına kadar sürdürmüştür.