Temsil açısından 1960 sonrası Türk siyasal yaşamının sosyolojik çözümlemesi

Abstract

327 ÖZET Demokrasi siyasal kararların halk tarafından alındığı bir yöne tim biçimidir, ilk defa Antik Çağ'da Yunan kent devletlerinde uygulanmıştır. Halk bir araya gelerek siyasal kararlara doğrudan doğruya katılmıştır. Fakat daha sonraları ülkenin sınırlarının genişlemesi ve nüfusunun artması doğrudan katılımı imkansız hale getirmiştir. Bunun üzerine halk temsilcileri aracılığıyla siyasal sürece katılmaya başlamıştır. 19. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğunun içinde bulunduğu durumdan kurtarmak için ülkede bir takım fikir hareketleri ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de Batılılaşma hareketidir. Bu hareketin amacı, Batının siyasal, sosyal, kültürel kurumlarım ülkeye getirmek ve Batı tipi bir toplum oluşturmaktır. Bunun bir sonucu olarak parlamenter demokrasi fikri ülkeye girmiş ve ilk Osmanlı parlamentosu 1876'da kurul muştur. Cumhuriyet döneminde ülke parlamentolar tarafından yönetilmiştir. Yalnız tek partili dönemde CHP'nin dışında başka hiç bir partinin siyasal faaliyette bulunmasına izin verilmemiştir. 7 Ocak 1946'da parti içi muhalefetin örgütlenerek Demokrat Partiyi kurmasıyla Türkiye'de çok partili dönem başlamıştır. Böylece, genellikle asker-sivil bürokratların temsilcisi olan CHP'nin yanında tarım ve ticaret burjuvazisinin temsilcisi olan DP'de siyasal yaşamdaki yerini almıştır. 1960dan sonra Türkiye hızlı bir demokratikleşme süreci içine girmiştir. Yeni bir anayasa hazırlanmıştır. Siyasal Partiler Kanunu, Se-328 çim Kanunu, Dernekler Kanunu değiştirilmiştir. Toplumun büyük bir kesimine örgütlenme imkanı verilmiştir. Bunun bir sonucu olarak ülkede çok sayıda siyasal parti kurulmuş ve toplumun büyük bir kesimi parlamentoda temsil edilme imkanı elde etmiştir. 1980 Askeri darbesinden sonra demokratikleşme süreci kesinti¬ ye uğramıştır. 1982 Anayasası siyasal partilerin ve derneklerin kurulmasını ve faaliyetlerini sınırlandırmıştır. Seçim kanunu, getirmiş olduğu barajlarla bazı kesimlerin parlamentoda temsilini engellemiştir.

329 SUMMARY Democracy is a regime in which decisions are taken by the people. This regime has first been applied in Greek city states in ancient time. Coming together, people have participated in political decisions directly. But later, development of country boundaries and increasing population has made direct participation impossible. And therefore, people have begun to participate in political process through representatives of the people. In 19th century movements of ideas have begun to save Ottoman Empire. One of them is westernization. The purpose of westernization is to bring political, social and cultural institutions of the west to the country and also to form a western type of society. As a result of this, the idea of parliamentary democracy has entered the country and the first Ottoman parliament was established in 1876. During the period of Republic, the country has been administered by parliaments. Yet in single-party period, any other party has not been allowed to be established except Republican People's Party. With the establisment of the Democratic Party, multi-party period has begun in the country. After 1960, the country has rapidly gone into the process of democratization. A new constitution has been prepared, the Law of Political Parties, the law of election, and the law of clubs have been changed. The majority of the society has been given a chance of being330 organized, and consequently, many political parties have been established in the country and every part of the society has had the chance of being represented in the parliament. After military coup in 1980, the process of democratization has come to a halt. The constitution of 1982 has restricted the establishment of political parties and clubs and their activities. The restrictions, the law of election had brought, has hindered some parts of the society to be representative in the parliament.