1960-1970 yılları arasında Türkiye`de yaşayan toplumsal ve siyasi değişimlerin Türk Sineması`na yansımaları

Abstract

ÖZET 1960-1970 yıllarında Türkiye'de önemli siyasal ve toplumsal değişimler yaşandı. 27 Mayıs 1960'ta Türk Silahlı Kuvvetleri iktidarda bulunan Demokrat Parti hükümetini devirerek yönetime el koydu. 1946 yılında kurulmuş olan Demokrat Parti, 1950 seçimlerinde Atatürk'ün kurduğu Cumhuriyet Halk Partisi'nden daha fazla oy alarak yönetime geçmiş ve yürütmeyi elinde bulundurduğu on yıl içinde liberal ekonomiye, yabancı sermayenin teşvikine dayalı bir politika izlemişti. 27 Mayıs 1960 Devrimi'ni 1961 Anayasası izledi. Ülkenin kurumları çağdaş hak ve özgürlüklerle donatılmış, Cumhuriyet ilkelerine dayalı ve kemalist bir anayasanın güvencesinde işler duruma geldi. Toplumun her noktası hızlı bir gelişim ve hareketlilik yaşamaya başladı. 1960-1970 yıllarında Türk Sineması da, içinde oluştuğu ekonomik, siyasi ve kültürel ortama uygun olarak önemli gelişmelere sahne oldu. Bu yıllar arasında, Lütfi Akad, Atıf Yılmaz, Memduh Ün, Osman Seden, Halit Refiğ gibi sinemacılar ulusal sinema dilimizi oluşturan en özgün filmlerini çektiler. Bu yönetmenler dışında birçok yeni isim sinema sektörünün çeşitli dallarında çalışmaya başladı. Türk Sineması başka hiçbir döneminde görülmeyen bir konu zenginliği ve çeşitliliğe ulaştı. Tüm Türkiye'de yoğun olarak Türk filmi aranıp izlenmesi kendi seyircisine dayalı bir sektör ve düzen oluşturdu. Öyle ki, çevrilen film sayısı, devletin herhangi bir desteği, hatta uyguladığı bir sinema politikası olmadan, üstelik de sansür engelleri arasında gitgide arttı. 57Bu canlı sektör ve yeni anayasanın sağladığı kültürel ortam içinde sinema üstüne yeni düşünceler, yeni tartışma alanları ortaya çıktı. Ulusal film mirasının korunmasına yönelik ilk çalışmalar bu dönemde başladı. 1970'ten sonra, Türk Sineması'nın dayandığı seyirciyi oluşturan aileler, gerek anarşi ve artan pahalılık, gerekse televizyonun etkisiyle evine çekildi. Değişen seyirci ve toplumsal ortam, Türk Sineması'nda Yılmaz Güney olgusuyla seks filmleri furyasını doğurdu. İ8

SUMMARY During the years of 1960-1970 important political and sociological changes were lived in Turkey. In May 27, I960, The Turkish Armed Forces took power, overthrowing the Democratic Party representing the government. The Democratic Party, founded in 1946, won over the Republican Party established by Atatürk, in the 1950 elections and during ten years of their government, they led a policy based on liberal economy and promotion of foreign capital. The May 27, 1960 revolution was followed by the 1961 constitution. With the assurance of the new constitution equipped with contemporary rights and freedom based on the republican principals an in accordance with kemalist thoughts, the foundations of the country began to function. During this era 1960-1970, the Turkish Cinema presented important developments paralled to this economical, political and cultural environment in which it was flourished. During this period, directors like Lütfi Akad, Metin Erksan, Atıf Yılmaz, Memduh Ün, Osman Seden, Halit Refiğ have made their most original films which are considered to have formed the national language of our cinema. Concurrent with these directors, many new names started to work in various areas of the cinema sector. The Turkish Cinema reached an unrivalled richness and variety of subject. The demand for national productions Turkeywide led to evolvement of o system dependant on its own national audience in spite of absence of 59governmental support and policy and sencorship obstacles. The number of films made kept increasing. Within this lively sector and with the cultural environment provided by the constitution innovative thoughts and new discussion areas came into being. The first studies on preservation of film heritage was initiated during that period. Along with the 1970's, the families which comprised the audience of the Turkish Cinema were withdraw to their homes due to anarchy and expensiveness. The changing audience and sociological environment were to be the causes of the birth of the sex films and the cinema of Yılmaz Güney. 60